Thông Tin Về Giống Mọt Cám Lyctus Fabricius 1792

Thông tin về giống mọt cám Lyctus Fabricius 1792

Fabricius, Ent. Syst, I. 2, 1792: 502; Syst. El. II, 1801: 362.

Tên khác:

- Xylotrogus Stephens., Ill. Brit. Ent. Mandib III, 1830: 117. 

- Eulyctus Takobson., Kaf. Rusl. II, 1913: 896.

Phân bố

Các nước nhiệt đới và á nhiệt đới.

Hình thái

Mọt trưởng thành thân dẹt, dài từ 2 - 7mm, râu đầu có 11 đốt, chùy râu có 2 đốt màu nây hoặc màu hồng, mắt kép ở 2 bên đầu, thân có phủ một lớp lông màu vàng, nằm rạp hướng về phía sau, bàn chân có 5 đốt, đốt thứ nhất ngắn, giống này trên thế gới có 22 loài, ở Bắc Việt Nam có 1 loài Lyctus brunneus Stephens.

1. Lyctus brunneus Stephens 1830 (mọt cám nâu)

Stephens, Ill. Brit. Ent. Mandib III, 1830: 117, t 18, fig 4;

Lesne., Bull. Soc. Ent. Fr, 1910: 255; Bostr. Afr. tr. fr, 1924: 81, 82, 289, fig. 14, 45;

Lepesme., Les Coléoptères 1944: 77-79, fig. 76, 79, 82, 84.

Phân bố chung

Trong giống Lyctus thì Lyctus brunneus là phân bố rộng gần như khắp thế giới, nhưng chủ yếu là vùng nhiệt đới và á nhiệt đới, nhất là vùng Đông Phương và Trung Quốc, Nhật Bản, là nơi đã sinh ra nó, những nguy hại do L. brunneus gây ra là lớn hơn so với Lyctus africanus và Minthea rugicollis.

Ở Bắc Việt Nam: Trước năm 1945 Lesne đã tìm thấy loài này ở Tonkin 1917 - 1919, sau 1945: đã tìm thấy ở nhiều nơi khác nhau.

Gỗ ký chủ

Loài mọt này phá hại nặng phần giác các loại gỗ: Trám trắng (Cẩnium album Raeusch), trám đen, trám hồng, trám chim (Canarium sp). (Burseraceae); lim xanh (Eurythophloeum fordii Oliv), lim xẹt (Peltophorum tonkinensis Pier), ràng ràng mít (Ormosia balansae Drak) (Fabaceae), tre gai (Bambusa arundinacea), tre là ngà (Bambusa blumeana), nứa (Neohouzeana sp), trúc Cao Bằng, tre vầu (Phyllostachys sp), luồng Thanh Hóa (Dendrocalamus membraaceus Mr) (Họ phụ Bambusoideae), vạng trứng (Endospermum chinensis Benth), (Euphorbiaceae), máu chó (Knema corticosa Lour) (Miristicaceae).

Sinh học

Thời kỳ bay của mọt trưởng thành từ tháng 3 đến thánh 7, nhưng mạnh nhất vào tháng 4 và tháng 5. Mỗi năm có 2 - 3 vòng đời.

Mọt mẹ sau khi giao phối và đẻ trứng vào những loại gỗ có đường kính mạch gỗ thích hợp > 70µ sau đó 8 - 10 ngày trứng nở ra sâu non, sau 60 -65 ngày sâu non hóa nhộng, sau 9 - 12 ngày nhộng vũ hóa thành mọt trưởng thành.

Sâu non sau khi nở gặm gỗ trực tiếp, đường hang mọt lớn dần tho kích thước của sâu non, và không theo quy luật nhất định, quá trình đào hang sâu non thường gặm một lỗ rất nhỏ thông với không khí bên ngoài và đùn bớt một ít phân mọt ra ngoài, nhưng trong hang vẫn chứa đầy phân mọt .Khi sâu non thành thục chúng thường hướng đường hang sâu non đến bề mặt gỗ và hóa nhộng tại đó.Sau khi vũ hóa chúng đục một lỗ bay có đường kính gần như tròn có kích thước 1 - 1,2mm, đây là lỗ bay hay lỗ vũ hóa mà không phải lỗ xâm nhập của một mẹ.

Hình Thái

Mọt trưởng thành có màu nâu hồng dài 3-5mm, trên bề mặt lưng có những lông rất nhỏ, trán hơi có bướu ở phí trước. Râu đầu có 11 đốt, 2 đốt chùy dâu phình to, đốt thứ 2 của chùy dâu (đốt thứ 11) có dạng hình trướng, và có chiều dài không bằng hai lần chiều rộng. Tấm lưng ngực trước có dạng hình thang, mép trước hình cung, hai góc trước tròn, hai góc sau gần như vuông, phần trước ngực rộng, phần sau hẹp ở giữa trấm lưng ngực trước có vết lõm hình chữ "y", bề mặt có những chấm nõm và có lông thưa.

Cánh cứng có chiều dài bằng 2,5 lần chiều rộng của bản thân nó, trên bề mặt cánh cứng có những hàng chấm xếp đều đặn, cuối cánh cứng gần như tròn, hai bên cánh cứng song song, chiều rộng của cánh cứng bằng chiều rộng nhất của ngực trước.

Theo Lesne năm 1924 thì loại này có những thay đổi về kích thước, các răng ở hai mép bên của tấm lưng ngược trước, vết lõm ở giữa tấm lưng ngực trước có khi không rõ lắm.

Trứng hình trụ màu trắng sữa. Sâu nan khi thành thục có dạng cong hình chữ "C", trên thân có những lông ngắn cứng, hai bên thân lông này dài hơn. Đầu dộng ước bằng 3/4 chiều dài, dầu đầu có 3 đốt, đốt nhứ nhất hơi bẹt, đốt thứ hai có chiều dài lớn hơn chiều rộng và gần bằng đốt thứ 3. Ngực có 3 đôi chân, chân trước hơi ngắn có móng dài và mảnh, chân giữa và chân sau hơi dài, có móng rất bé nhỏ, và có lông dài, cứng. Bụng không có chân. Lỗ thở gần như hình tròn, lỗ thở ở đốt bụng cuối cùng có kích thước bằng hai lần lỗ thở ở ngực, các lỗ thở khác thì nhỏ, riêng lỗ thở thứ 5 thì rất là nhỏ.

Người ta phân biệt sâu non loài này với sâu non các loài khác trong cùng giống Lyctus dựa vào đặc trưng của lỗ thở, và đốt thứ hai của dâu đầu hơi dài và có lông tơ rất dày. Nhộng màu trắng sữa, cử động tự do, có hình dạng của một con mọt trưởng thành.