Tại Sao Mối Lại Leo Lên Nóc Nhà Gây Hại?

Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, có khí hậu nóng ẩm nên chịu ảnh hưởng rất mạnh của các sinh vật hại, trong đó đặc biệt nguy hiểm là mối. Mối là sinh vật phong phú về loài, đa dạng về tác hại, sinh trưởng nhanh, khả năng thích ứng cao với điều kiện môi trường. Mối rất thích ăn đồ nội thất gỗ, đó là những đồ có giá trị kinh tế cao. Chính vì vậy các nhà nghiên cứu về các loài côn trùng gây hại cho biết, trong các loại côn trùng gây hại thì mối là loài côn trùng gây hại nguy hiểm nhất đối với các công trình xây dựng tại Việt Nam như: nhà ở, công ty, cơ quan, khu di tích, kho tàng, khu lưu trữ tài liệu, kho hàng hoá, kho tàng,...Rất nhiều khách hàng vẫn đang hiểu sai về loài mối và nghĩ rằng mối chỉ sống dưới đất hay chúng có sẵn trong các đồ nội thất khi bạn mua về, nhưng thực tế mối sống dưới lòng đất. Tổ của mối cách mặt đất khoảng 1,2 - 1,5m, sau khi dưới đất khan hiếm thức ăn thì chúng sẽ leo lên các công trình xây dựng để lấy thức ăn. Nguồn thức ăn mà mối yêu thích lại chính là gỗ. Vì vậy tại sao mối lại leo nên nóc nhà gây hại? Chúng tôi sẽ nói rõ nguyên nhân và cách phòng tránh trong bài viét này để khách hàng có thể tham khảo.

Đặc điểm sinh học giúp mối leo nên nóc nhà gây hại

Mối là loài côn trùng xã hội, chúng sống thành từng tập đoàn với số lượng hàng triệu cá thể. Mối có khả năng đục xuyên vữa tường (nhờ chất axít có trong miệng với gốc bazơ có trong vữa tường) lên mối có thể di chuyển lên những độ cao lớn của các tòa chung cư, cùng với khả năng hoạt động ngày đêm không ngừng nghỉ và khả năng sinh sản vô hạn, nên chúng có thể phá hoại gây ra những thiệt hại lớn hàng năm như: chập cháy điện, sụt nền móng, nứt nở tường, phá hủy nhiều đồ vật trang trí bằng gỗ có giá trị, tài liệu quan trọng, quần áo, sập nóc nhà...

1. Mối có thể di chuyển với tốc độ cao trong đường mui

Mối là loài côn trùng gây hại rất nguy hiểm chúng có thể đi với vận tốc 60m/giờ. Khi mối lên khỏi mặt đất thì mối sẽ đắp những đường mui đất nhỏ như cái đũa, bên trong đường mui rỗng như một cái hầm nhỏ để chúng di chuyển. Đường mui mà mối đắp là một đường kín và không có khe hở bởi chúng sợ ánh sáng và nhiệt độ của tổ mối có tính ổn định rất cao. Chính vì vậy khi mối leo lên tận nóc nhà chỉ bằng các đường mui đất đó mà không ai có thể nhìn thấy.  

Mối đắp đường ống bùn để leo lên nóc nhà gây hại

2. Nguồn thức ăn mà mối tìm kiếm

Mối sử dụng rất nhiều loại thức ăn, nhưng thức ăn chủ yếu của mối là thực vật (gỗ...) hoặc các vật liệu có gốc xen-lu-lô như giấy, vải, len, dạ có khi cả trứng mối, thậm chí khi khan hiếm thức ăn chúng ăn cả da, xác động vật thậm chí cả mối non (Nguyễn Đức Khảm 1976).

Tuy nhiên trong quá trình kiếm thức ăn mối phá hoại nhiều loại vật liệu khác nhau như cao su, kim loại mỏng, vữa xi măng mác thấp và những thứ khác.

Thực tế chúng chỉ tiêu hóa được xen-lu-lô sản phẩm của gỗ như giấy là thức ăn chúng ưa thích bởi giấy gần như hoàn toàn bắng xen-lu-lô.

Khi đi kiếm ăn mối đi trong các đường mui do mối xây dựng đảm bảo an toàn cho mối. Đường mui thường ẩm, nếu khô hoặc bị bong ra nghĩa là mối đã bỏ đi nơi khác kiếm ăn. Việc nuôi dưỡng đàn mối chủ yếu là do mối thợ đảm nhận. Thoạt nhiên thức ăn qua miệng vào ruột, trong ruột mối có vi khuẩn sản xuất ra enzyme tiêu hóa được xen-lu-lô mặc dù mối là côn trùng thân mềm nhưng răng của chúng cứng hình răng cưa như mũi giáo có thể cắn đứt những mẩu gỗ rất nhỏ. Những loại mối này không ăn cây sống trừ mối Formosan. 

Vậy những nơi cao hơn như xà gồ mái nhà, trần nhà, kèo cột gỗ sẽ đều bị mối tìm đến bởi đó là nguồn thức ăn mà mối rất yêu thích.

3. Khả năng loài mối sinh sản và phát triển

Mối cánh trưởng thành sau khi bay giao hoan, rụng cánh đã ghép đôi và sinh sản gọi là mối vua và mối chúa nguyên thủy, chúng là kẻ sáng lập đầu tiên một quần thể mối, cho nên trong quần thể mối phần lớn có đẳng cấp này. Đặc điểm về mặt hình thái, màu sắc của thân hơi thẫm và rắn hơn, có mắt kép và mắt đơn phát triển, mặt lưng ngực giữa và ngực sau còn giữ lại vẩy cánh, sức sinh sản lớn.

Phần lớn trong một quần thể mối chỉ có một đôi mối vua và mối chúa nguyên thủy, nhưng cũng có trường hợp có 2 hoặc có 3 đôi mối vua và mối chúa: ví dụ - Giống mối đất Odontotermes và Macrotermes thường có hiện tượng này. Loài mối đen Odontotermes formosanus Shiraki thì hiện tượng nhiều mối vua và mối chúa trong một quần thể đồng nhất là rất phổ biến, có khi nhiều đến 5 vua 8 chúa, trong đó thường đếm được mối vua ít hơn mối chúa. Cái đó có thể là kết quả của hiện tượng mối vua chết sớm hoặc sự trốn chạy của mối vua khi xây dựng tổ mối, hiện tượng này còn chưa khẳng định. Mỗi một tổ mối có thể chứa đến hàng vài triệu con, việc mối leo lên nóc nhà là đoạn đường khá đơn giản.

Nguyên nhân xuất hiện mối leo lên nóc nhà gây hại

Tại sao mối lại leo lên nóc nhà gây hại? Câu trả lời sẽ được chúng tôi nêu ra trong một số nguyên nhân chính sau đây:

Nguyên nhân 1: Công trình không được phòng mối trước khi xây dựng

Khi bắt đầu xây dựng nếu không phòng mối sẽ bị mối xâm nhập vào công trình xây dựng bằng 2 con đường chính.

- Thứ nhất là thông qua những đường mối lộ ra hoặc đường ngầm là những cầu nối dẫn mối từ tổ mối đến những vật thể bị hại trong công trình xây dựng.

- Thứ hai là trong mùa bay giao hoan của mối cánh hàng năm, những con mối cánh bay đến trên những vật thể bị hại rồi chúng rụng cánh, ghép đôi giao phối, làm tổ, sinh sản và phá hại công trình xây dựng. Vì vậy việc phòng mối cho công trình bắt đầu xây dựng là một vấn đề hết sức cấp bách và hiệu quả.

Hình ảnh thực tế mối leo lên nóc nhà gây hại

Nguyên nhân 2: Sót mảnh cốt pha vụn trong quá trình xây dựng

Khi san lấp nền nhà hay móng xây dựng công trình lớn, nhỏ cần phải làm sạch nền móng, vứt bỏ những sản phẩm có nhuồn gốc từ thực vật và những chất hữu cơ khác mà mối thích ăn, diệt những tổ mối khi phát hiện thấy trong khi san lấp móng nền bằng các hóa chất hữu hiệu.

Nguyên nhân 3: Mối xâm nhập qua đường lây nhiễm.

Mối từ các vật dụng bị nhiễm mối ở những nơi khác hoặc mối lây từ nhà này sang nhà khác.

Tác hại lớn nhất khi mối leo lên nóc nhà gây hại 

- Khi mối đã leo lên tới nóc nhà để gây hại thì điều đáng sợ nhất sẽ xảy ra là có thể mái nhà sẽ bị sập bất cứ lúc nào nếu chúng ăn mục rỗng. Nguy cơ tiềm ẩn cao vào mùa mưa bão. Tại miền trung ở Nghệ An và Thanh Hóa vào tháng 9 năm 2025 đã rất nhiều căn nhà cấp bốn bị gió bão cuốn trôi và làm sập. Hiện tượng của mối ăn dài ngày thì chúng cũng gây hại đáng sợ như những cơn bão Bualoi.

Hình ảnh mối đang ăn và gây hại trên các thanh xà của nóc nhà

- Mối leo lên nóc nhà gây hại sẽ làm mất mỹ quan của công trình, ảnh hưởng đến tuổi thọ và nếu làm bất động sản thì khó giao dịch và giảm giá trị. 

- Thiệt hại lớn về tài sản nếu mối gây hại nóc nhà làm mục rỗng và phải thay thế. Dịch vụ sửa chữa nhà cao, giá gỗ đắt.

- Gây hoang mang tâm lý cho chủ nhà khi căn nhà đang sống bị mối tấn công lên nóc nhà. 

5 dấu hiệu nhận biết có mối leo lên nóc nhà gây hại

1. Quan sát kỹ trên bề mặt tường hay cột nhà để thấy các đường mui đất mà mối đắp để chúng leo lên.

2. Quan sát trên các thành xà gồ, kèo, cột...có vết khuyết tật của gỗ, vỏ bề ngoài của lớp gỗ bị nhăn nheo.

3. Dùng búa, tuốc-nô-vít gõ vào gỗ phát hiện ra tiếng kêu bục bục sẽ dự đoán có mối.

4. Trên bề mặt gỗ các vết nứt có đường đất đùn ra ngoài.

5. Quan sát thấy đường mui màu thẫm là đang có mối. Nếu đường mui khô và bị bong ra thì mối đã rút đi nơi khác.

Quy trình diệt mối leo lên nóc nhà theo phương pháp lây truyền

Có nhiều tên gọi khác nhau: Diệt mối theo phương pháp lây truyền (1971), diệt mối theo phương pháp hóa sinh hay diệt mối tận gốc (1994), phương pháp diệt và phòng mối không phải tìm tổ trong công trình nhà cửa đã xây dựng (1996), của Nguyễn Chí Thanh. Trừ mối gỗ ẩm bằng phương pháp diệt lây truyền - Quy phạm Nhà nước QPVN16 - 79 (1982). Phương pháp diệt mối bằng cách lây nhiễm chất độc hóa học của Lý Thủy Mỹ (1958), Nguyễn Đức Khảm (1976), Phương pháp diệt mối lan truyền (Nguyễn Ngọc Kiểng (1987). Tuy tên gọi khác nhau nhưng đều có nội dung là "diệt mối theo phương pháp lây truyền".

Cũng cần nói rõ rằng "diệt mối theo phương pháp lây truyền" không phải áp dụng để diệt tất cả các loài mối phân bố ở Việt Nam, mà đối với mỗi nhóm mối (giống mối) có đặc tính sinh vật học giống nhau thì áp dụng một phương pháp thích hợp để diệt chúng.

Ví dụ: Đối với giống mối gỗ ẩm hay còn gọi là mối nhà (Coptotermes) thì áp dụng "diệt mối theo phương pháp lây truyền" vì căn cứ vào những kết quả sau đây: Tần số xuất hiện của giống mối nhà trong các công trình xây dựng là 97% (Nguyễn Chí Thanh 1996), còn các giống khác chỉ chiếm 4 - 5%.

Thực hiện "diệt mối theo phương pháp lây truyền" qua những bước sau:

- Điều tra khảo sát và phân loại mối

- Đặt hộp nhử mối

- Phun thuốc

- Nghiệm thu và kiểm tra đánh giá kết quả

Bước 1: Điều tra khảo sát và phân loại mối

Điều tra khảo sát để phát hiện những nơi đang có mối hoạt động và phân loại mối thuộc nhóm mối nào để có phương pháp phòng trừ thích hợp, nếu không phân loại được thì gửi về cơ quan có chuyên môn sâu về lĩnh vực này giúp đỡ để phân loại mối chính xác, đưa ra phương án xử lý phù hợp và kết quả diệt mối đạt chất lượng cao nhất.

Khảo sát kiểm tra nóc nhà đang bị mối tấn công gây hại

Bước 2: Đặt hộp nhử mối

Mồi nhử gỗ là các loại gỗ như thông trắng (Liên Xô) là hiệu quả cao nhất. Loại gỗ này thường là các vỏ thùng hàng, kệ hàng, kích thước của gỗ làm mồi nhử thường dày 1cm còn chiều dài chiều rộng thì tùy vào nguyên liệu có sẵn sao cho phù hợp với kích thước hộp nhử bằng giấy các tông 2 lớp 15cmx15cmx30cm. Gỗ chính là thức ăn của mối để dụ mối.

Để cho mối vào mồi nhử được nhiều hơn người ta ngâm gỗ mồi nhử vào trong dung dịch nước trong thời gian 30 phút sau đó xếp gỗ vào hộp nhử và đậy nắp hộp lại.

• Buộc hộp nhử mối trên mái hay trần nhà bằng gỗ:

Khi phát hiện thấy mối đang hoạt động và phá hại những cầu phong, li tô hay gỗ ốp trần trên mái thì đem hộp nhử đặt hoặc buộc chặt ngay vào nơi có mối đang đi lại. Tùy theo mật độ mối nhiều hay ít mà buộc hộp nhử nhiều hay ít, có thể đặt 1, 2 hoặc 3 hộp nhử mối ở nơi phát hiện ra mối đang hoạt động. Cũng tùy theo mối ở trong công trình xây dựng nhiều hay ít mà định ra số lượng hộp nhử, có thể biến động từ 10 - 15 hộp trên 100m².

Đặt hộp nhử mối ăn xà gồ 

Mỗi một nơi có mối sống đang hoạt động thì nên đặt 1 - 3 hộp nhử tuy có tốn hộp nhử nhưng bảo đảm sự thành công theo ý muốn.

⇒ Cách phát hiện mối vào hộp nhử

Khi dọi đèn pin vào phía ngoài hộp nhử mà thấy đất bịt kín các khe hở của hộp nhử, thì sau đó 8 - 10 ngày thì có thể phun thuốc được.

Sau khi đặt hộp nhử vào nơi có mối đang hoạt động thì khoảng 15 - 20 ngày nếu là mùa hè, 20 - 25 ngày nếu là mùa đông thì có thể phun thuốc để diệt chúng.

Bước 3: Phun thuốc diệt mối

Nếu như nhử mối với mục đích là nhử được nhiều mối có trong hộp nhử, càng nhiều càng tốt, cần có > (15 - 20%) cá thể mối trong tổ vào hộp nhử thì mục đích phun thuốc để diệt mối làm cho 15 - 20% số cá thể có trong một tổ mối phải dính thuốc ngay lần đầu tiên phun thuốc ấy và những cá thể dính thuốc đầu tiên với số lượng lớn như vậy sẽ mất khả năng nhận biết đồng loại, chúng sẽ ào ạt chạy về tổ, do va chạm và cấu xé nhau chúng sẽ lây nhiễm thuốc cho nhau và chết thối rữa, lên men làm mất cân bằng sinh thái trong một tổ mối (nhiệt độ, độ ẩm tăng) mà trước đó khi chưa phun thuốc vốn là cân bằng sinh thái.

Muốn cho nhiều cá thể mối trong trong một tổ mối bị nhiễm thuốc trong một thời gian ngắn, cần hoàn thành công việc phun thuốc diệt mối trong 1 buổi, không nên kéo dài thời gian phun thuốc trong 2 ngày trở lên ở một công trình xây dựng.

Chú ý: Cách phun thuốc diệt mối

Đối với hộp nhử mối đặt dưới đất, nền nhà thì việc đầu tiên là nhấc hộp nhử lên rồi phun vào đáy hộp và nền đất, nơi tiếp xúc giữa đất và đáy hộp để làm cho những con mối có ở đó bị dính thuốc trước khi chạy về tổ, sau khi đặt nhẹ hộp nhử vào chỗ cũ, mở hộp nhử ra dùng tuốc-nơ-vít tách từng thanh gỗ ra để phun thuốc vào mối, phun xong xếp mồi nhử cho gọn gàng vào trong hộp nhử, tránh không để mối chết do xây xát. 

Kỹ thuật viên phun thuốc diệt mối ăn lên nóc nhà cấp bốn

Đối với hộp nhử treo trên tường và trên cầu phong, li tô, thì gỡ hộp xuống rồi phun thuốc vào những con mối còn bám trên tường và cầu phong, li tô, sau đó đặt hộp nhử mối lên tờ báo và mở hộp mối ra để phun thuốc diệt mối như ở trên, gạt nhẹ những con mối còn dính ở tờ báo vào hộp nhử trước khi đặt, buộc hộp nhử mối vào chỗ cũ. Khi phun thuốc phải điều chỉnh vòi phun thuốc để cho thuốc diệt mối dính đều trên cơ thể mối và nhiều cá thể dính thuốc.

Bước 4: Nghiệm thu và kiểm tra, đánh giá kết quả

Sau 6 - 7 ngày thì thu dọn hộp nhử đem chôn hoặc đốt (chú ý tránh hỏa hoạn) đồng thời kiểm tra những đường mối đi lại trước kia, nếu không thấy mối sống thì việc diệt mối có kết quả, nếu sau thời gian trên mà còn thấy mối đi lại ở đường mui cũ thì việc diệt mối chưa có kết quả do những nguyên nhân sau đây.

+ Mồi nhử mối không thích hợp (không ngon) nên mối không đến ăn hoặc đến ăn quá ít, mục đích diệt mối ra để nhử không đạt.

+ Định loại mối không chính xác.

+ Khi phát hiện mối đất, lại nhầm tưởng là mối nhà "diệt mối theo phương pháp lây truyền" sẽ mang lại hiệu quả ít.

+ Phun thuốc không đều, mối nhiễm thuốc ít, không đủ số lượng mối nhiễm thuốc để làm mất cân bằng sinh thái trong tổ mối.

+ Đặt hộp nhử không đúng nơi mối đang đi lại.

Kết quả nghiên cứu cho thấy "diệt mối theo phương pháp lây truyền" đã được ứng dụng trong sản xuất nhiều năm nay để diệt mối nhà (Coptotermes) có trong hàng ngàn công trình xây dựng nhà tạm, nhà cấp bốn, nhà tầng, cơ quan, công ty, chung cư cao tầng và các viện bảo tàng...

Bài viết hữu ích về loài mối:

Vì sao mối gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng?

Vì sao tự diệt mối lại gây tốn kém?

Tháo dỡ hết các vị trí bị mối ăn và hậu quả lớn

Sự đáng sợ của loài mối

Tổ mối nằm ở đâu?

Nằm mơ thấy mối đánh số mấy?

Nằm mơ thấy con mối là điềm gì?

Nằm mơ thấy con chuột đánh số mấy?

Nằm mơ thấy con muỗi đánh số mấy?

Nằm mơ thấy con gián đánh con gì?

==============================================

Liên hệ tư vấn diệt mối tận gốc:

Công Ty TNHH Kinh Doanh Dịch Vụ Diệt Mối Anh Tuấn

Địa chỉ: Số 9 ngõ 181 Xuân Thủy - Cầu Giấy - Hà Nội

Điện thoại (Zalo): 0979 48 48 55

Email: tranvankhang201981@gmail.com

Website: www.dietmoianhtuan.com