Vì Sao Mối Gây Thiệt Hại Kinh Tế Nghiêm Trọng?

Vì sao mối gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng trong nhiều năm trở lại đây tại nhiều tỉnh thành trong cả nước? Mối là loài côn trùng xã hội, chúng sống thành từng tập đoàn với số lượng hàng triệu cá thể. Mối có khả năng đục xuyên vữa tường (nhờ chất axít có trong miệng với gốc bazơ có trong vữa tường) lên mối có thể di chuyển lên những độ cao lớn của các tòa chung cư, cùng với khả năng hoạt động ngày đêm không ngừng nghỉ và khả năng sinh sản vô hạn, nên chúng có thể phá hoại gây ra những thiệt hại lớn hàng năm như: chập cháy điện, sụt nền móng, nứt nở tường, phá hủy nhiều đồ vật trang trí bằng gỗ có giá trị, tài liệu quan trọng, quần áo,...Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, có khí hậu nóng ẩm nên chịu ảnh hưởng rất mạnh của các sinh vật hại, trong đó đặc biệt nguy hiểm là mối. Mối là sinh vật phong phú về loài, đa dạng về tác hại, sinh trưởng nhanh, khả năng thích ứng cao với điều kiện môi trường. Mối rất thích ăn đồ nội thất gỗ, đó là những đồ có giá trị kinh tế cao.

Phương pháp phát hiện mối sớm để phòng tránh thiệt hại kinh tế

Để diệt mối và phòng chống mối hiệu quả trong các công trình xây dựng, nhà của, kho tàng thì việc đầu tiên là điều tra khảo sát để phát hiện mối trong các công trình, để từ đó đưa ra phương pháp diệt mối và phòng mối một cách hợp lý. Trong công trình có thể phát hiện một giống, nhưng cũng có thể phát hiện ra nhiều giống mối trong cùng một thời điểm điều tra. Theo kết quả điều tra mối ở Việt Nam thì mối phá hoại nghiêm trọng đối với các công trình xây dựng và nhà cửa. 

Chiếc tủ đã bị mối tấn công gây hư hại nghiêm trọng

Khác với côn trùng cánh cứng, mối thuộc bộ cánh đều (cánh bằng) Isoptera, mối có biến thái không hoàn toàn, chỉ có 3 giai đoạn biến thái là trứng, ấu trùng và mối trưởng thành. Mối là côn trùng có tổ chức xã hội và đàn mối trưởng thành có những đẳng cấp: Mối vua, mối chúa, mối lính, mối hậu bị...mỗi đảng cấp có chức năng khác nhau.

Nếu căn cứ vào thức ăn, phương thức lấy thức ăn, nơi ở của mối,...thì có thể chia mối phá hoại công trình xây dựng ra làm ba nhóm, để thuận tiện cho việc diệt mối và phòng mối.

1. Mối gỗ ẩm (còn gọi là mối nhà)

Đại diện cho nhóm này là giống Coptotermes thuộc họ Rhinotermitidae. Tổ mối các loài này thường sống ở dưới mặt đất, có khi ở trong các tấm panen, tổ mối có liên hệ với nguồn nước và đất, không có vườn nấm, mối tiêu hóa gỗ trực tiếp với sự hỗ trợ của vi sinh vật trong ruột mối. Để phát hiện giống mối này, nhờ những đường mui của chúng đắp trên mặt tường hoặc đường đất đùn ra từ kẽ nứt, khuyết tật của gỗ, quan sát thấy đường mui màu thẫm, ẩm thường có mối bên trong đi lại, nếu đường mối khô, hoặc bong ra thì ít khi phát hiện có mối bên trong. Cũng có thể dùng búa, tuốc-nô-vít gõ vào gỗ phát hiện ra tiếng kêu bục bục sẽ dự đoán có mối.

2. Mối gỗ khô

Trong nhóm này điển hình là giống mối gỗ khô (Crytotermes) thuộc họ Kalotermitidae hại gỗ nghiêm trọng. Giống mối gỗ khô làm tổ trong gỗ đã khô và lấy thức ăn trong tổ mà nó sống, tổ mối không có đường mui, không có liên hệ với nguồn nước và đất, trong tổ mối không có vườn nấm và tiêu hóa gỗ trực tiếp nhờ vi sinh vật trong ruột mối. Lỗ vũ hóa là những lỗ tròn đơn giản, bình thường bị bịt kín, khi vũ hóa hoặc lúc tống phân ra ngoài, mối gậm vứt bỏ chất bịt kín ấy đi.

Dựa vào phân mối thải ra của giống mối này mà chúng ta phát hiện ra mối gỗ khô, phân của giống mối này chất lại thành đống cát, từ đỉnh đống cát này chiếu thẳng đứng lên phía trên có cấu kiện gỗ ta sẽ phát hiện ra tổ mối gỗ khô, phân mối là những viên hình tròn, rời nhau như hạt kê, rất dễ phát hiện.

3. Mối đất

Đại diện của phân nhóm này là các giống Odontotermes thuộc họ Termitidae. Các loài trong phân nhóm này thường ăn các loại gỗ đã mục một phần và loại nấm có ở vườn nấm trong tổ mối, đường mui to có khi liên kết với nhau thành mảng lớn, tổ mối có nắp phòng đợi bay, tổ mối của nhóm này có khi nằm chìm sâu trong lòng đất nên rất khó phát hiện, nhưng cũng có khi nổi trên mặt đất hoặc có khi nửa nổi nửa chìm rất dễ phát hiện, trong khi khảo sát chúng ta cần chú ý như sau:

Nếu tổ mối có nắp phòng đợi bay thì tìm và đánh dấu nơi xuất hiện nắp phòng đợi bay, khi cần đào tổ mối này thì từ nắp phòng đợi bay mà đào để tìm đến tổ chính. Chú ý là nắp phòng đợi bay thường xuất hiện vào tháng 2 đến tháng 6, có khi sớm hơn, có khi muộn hơn thùy theo loài và khi hậu từng nơi, cần phải đnahs dấu vì sau cơn mưa nắp phòng đợi bay có thể mất đi.

Khi đã phát hiện được tổ mối thì đào hoặc khoan lỗ, rồi bơn thuốc phòng chống mối hoặc xông hơi để diệt đàn mối.