Mọt hại gỗ (Mọt gỗ)
Thuật ngữ "Mọt gỗ" thường được dùng để chỉ những côn trùng cánh cứng hại gỗ là rất chung, không chỉ một loài mọt gỗ cụ thể nào. Trên thực tế mọt gỗ là một nhóm côn trùng cánh cứng hại gỗ gồm rất nhiều họ, giống và loài, mà đặc trưng hình thái và đặc tính sinh học giữa chúng rất khác nhau: Lymexilonidae, Curculionidae, Cerambycidae, Elateridae, Buprestidae, Scolytidae, Platypolidae, Anobiidae, Lyctidae và Bótrychidae (Coleoptera). Trong tài liệu này chúng tôi không có điều kiện trình bày tất cả các họ kể trên, mà mới chỉ giới thiệu 6 họ cánh cứng hại gỗ thường thấy ở nước ta đã được phát hiện và nghiên cứu ở mức độ khác nhau: Lyctidae, Bostrychidae, Anobiidae, Cerambycidae, Scolytidae và Platypodidae. Trong mỗi họ sẽ giới thiệu sơ bộ về lịch sử nghiên cứu, sinh học, phân bố, hình thái, và phương pháp phòng trừ.
Về phần định loại và mô tả loài sẽ giới thiệu các bẳng khóa định loại cho các họ, các phân họ, các giống và các loài. Theo thống kê chưa đầy đủ thì "mọt gỗ" hay côn trùng cánh cứng hại gỗ ở nước ta có đến hàng 1000 loài, trong số mọt gỗ đó, tác hại của chúng ở mức độ nghiêm trọng khác nhau, nên ở đây sẽ chú ý mô tả những loài hại gỗ nghiêm trọng hoặc tương đối nghiêm trọng đối với gỗ sau khi khai thác, và đặc biệt chú ý đến những mọt gỗ hại gỗ đã khô, còn đối với mọt gỗ hại gỗ tươi sau khi khai thác thì sẽ mô tả một số loại điển hình, các loại mọt gỗ hại cây đứng chưa khai thác thì mới nghiên cứu giản lược.
Trong tài liệu này, căn cứ vào đặc trưng hình thái bên ngoài của mọt gỗ trưởng thành để đinh loại, và xây dựng các bẳng khóa định loại cho họ, phân họ, giống và loài. Sau đây là bảng khóa định loại các họ trong bộ cánh cứng.
Bảng khóa định loại các họ côn trùng cánh cứng hại gỗ (Coleoptera) đã được phát hiện ở Việt Nam (trưởng thành).1(2) Mắt kép bao quanh hốc râu, râu đầu có hình sợi hoặc răng cưa từ 11 - 12 đốt và kéo dài vượt qua tấm lưng ngực trước, có khi vượt quá 2 - 3 lần chiều dài của thân, 2 - 3 đốt cuối cùng của râu đầu không tạo thành hình chùy. Họ Cerambycidae (họ xén tóc) 2(1) Mắt kép không bao quanh hốc râu, và râu đầu ít khi vượt quá chiều dài tấm lưng ngực trước, 2 - 3 đốt cuối cùng của râu đầu phình to tạo thành chùy râu. 3(4) Đốt gốc (coxa) tạo thành rãnh để có thể chứa đốt đùi khi côn trùng nghỉ ngơi. Họ Anobiidae (họ mọt gỗ ôvan) 4(3) Đốt gốc (coxa) không tạo thành rãnh để chứa đốt đùi khi côn trùng nghỉ ngơi. 5(8) Râu đầu không tạo thành đầu gối gấp khúc. Bàn chân có 5 đốt, đốt thứ nhất rất ngắn, và thường ẩn dưới phần cuối của đốt chầy, nên nhìn từ dưới của bàn chân mới rõ 5 đốt. 6(7) Râu đầu có 3 đốt chùy râu phình to ra rõ ràng (trừ giống Tetrapriocera Horn) có 4 đốt chùy râu, mọt trưởng thành thường có hình trụ. Đốt thứ nhất của bụng nhìn từ mặt dưới có chiều dài bằng chiều dài của đốt thứ 2 kế tiếp. Đầu nhỏ thường ẩn dưới tấm lưng ngực trước. Họ Bostrychidae (họ mọt dài) 7(6) Râu đầu có 2 đốt chùy râu phình to ra rõ ràng, mot trưởng thành thường dẹt (bẹp). Đốt thứ nhất của bụng nhìn từ mặt dưới có chiều dài bằng 2 lần chiều dài của đốt thứ 2 kề tiếp. Đầu to và thường hướng ra phía trước, và không bị tấm lưng ngực trước che khuất. Họ Lyctidae (họ mọt cám) 8(5) Râu đầu ít nhiều có dạng hình đầu gối, bàn chân có 5 đốt, đốt thứ nhất rõ ràng dài, không ẩn dưới phần cuối của đốt chày, đốt thứ 4 của bàn chân rất ngắn. 9(10) Đầu không bị che bởi tấm lưng ngực trước, chiều rộng củ đầu thường bằng chiều rộng của tấm lựng ngực trước. Nhìn từ trên xuống thấy đầu rõ ràng. Đốt bàn chân thứ nhất hơi dài hơn đốt thứ 2,3 và 4 hợp lại. Họ Platypodidae (họ mọt gỗ chân dài) 10(9) Đầu thường bị che khuất bởi tấm lưng ngực trước, nhìn từ trên xuống có khi không thấy đầu (Xyleborus, Cryphalus, Ips...) chiều rộng của đầu nhỏ hơn hoặc bằng chiều rộng của tấm lưng ngực trước. Đốt bàn chân thứ nhất hơi ngắn hơn đốt thứ 2,3 và 4 hợp lại. Họ Scolytidae (họ mọt vỏ, gỗ) |
==================================================
Trung tâm diệt mối và côn trùng Anh Tuấn
Địa chỉ :Số 9 ,ngõ 181 - Xuân Thủy - Cầu Giấy Hà Nội
Điện thoại :0979484855
Email : tranvankhang201981@gmail.com
Website : dietmoianhtuan.com