Mối Hại Gỗ

Mối Hại Gỗ

     Trong hệ thống phân loại, thì mối là côn trùng nguyên thủy thuộc bộ cánh cứng bằng (Isoptera), có họ hàng gần gũi với gián, niêm đại của mối có đến 200 triệu năm (Zalessky 1973), còn kiến thì niêm đại tồn tại của nó ước khoảng 70 triệu năm, nên người ta nói rằng mối là tổ tiên của lớp côn trùng, phương thức sinh sống của mối (Isoptera) và ong, kiến (Hymenoptera) là rất giống nhau, chúng là côn trùng xã hội, đều sống thành quần thể, nó đã cùng với niêm đại tồn tại của loài người không đến 1 triệu năm. 

Công ty diệt mối hại gỗ uy tín tại Việt Nam - Anh Tuấn

      Do đó tính đặc thù phương thức sinh sống của mối, hình thành giữa các cá thể trong một quần thể đồng nhất có những biến hóa rất lớn, thời gian tồn tại của một quần thể rất dài, ít cũng mấy năm, thường là mười năm, ở vùng nhiệt đới có khi vượt quá một trăm năm. Do mối có khả năng sống kín đáo, nên khi nghiên cứu chúng trong phòng thí nghiệm cũng có những khó khăn khi nuôi mối để quan sát. do vậy những hiểu biết của con người về mối có những hạn chế nhất định. Theo tài liệu thống kê của Emerson (1952) đã phát hiện được 1855 loài mối trong đó ước tính có 1762 loài hiện nay đang tồn tại và ước tinhd hiện nay đang có 93 loài hóa thạch. Theo bản danh lục côn trùng về mối trên thế giới của Snyder năm 1949 để từ đó bổ sung tu chỉnh cho phong phú thêm. Trong thời gian 12 năm từ năm 1952 đến năm 1963 là ngừng thì trên thế giới đã phát hiện thêm 150 loài mối mới đưa tổng số loài mối lên trên 2000 loài, trong đó bao gồm cả các loài mối hóa thạch. Đại bộ phận mối phân bố ở các vùng á nhiệt đới, một số ít phân bố đến Bắc của châu Á, Bắc Phi, các nước ven biển Địa Trung Hải, Bắc Mỹ giáp giới với Canada, Bắ của châu Mỹ, châu Úc. Nói về toàn cầu thì châu Phi là đại bản doanh phân bố các loài mối (Thái Bang Hoa 1964).Ở nước ta, Phú Thọ là một tỉnh có nhiều loài mối phân bố, còn các tỉnh khác thì ít nhiều đều có phân bố của mối. Gần đây theo thống kê chưa đầy đủ đã có 83 loài mối phân bố trên khắp đất nước ta (Nguyễn Đức Khảm 1976, 1989). 

Điện thoại tư vấn diệt mối: 0979484855.

Vị trí của mối hại gỗ trong hệ thống phân loại côn trùng 

    Vị trí phân loại của mối hại gỗ đã qua thời gian dài không được ổn định .Linne năm 1758 đã xếp mối như một giống Termes trong bộ không cánh (Aptera) .Lúc ấy tác giả chỉ thấy được mối lính và mối thợ ,chưa thấy được cá thể mối cánh .Fabricius lúc đầu xếp mối vào bộ cánh màng (Hymenoptera) coi như một loài kiến ,nhưng đến năm 1781 ,lại xếp mối vào bộ cánh mạch (Neuroptera) .Latreille năm 1802 đã đem các loại mối thuộc bộ không cánh của Linne và côn trùng canh răng nhập vào một ,thiết lập thành một họ Termitina .Đến năm 1832 ,Brulle lại đem mối từ bộ cánh mạch tách ra và nhập cùng với bộ cánh tơ thành một bộ khác ,lấy tên là Isopteres .

     Đến năm 1854 Hagen mới chỉ ra mối (Isoptera) và gián (Blattoidea) có quan hệ mật thiết với nhau .Nhưng mãi đến năm 1985 Comstock,J.H và Comstock,A.B,mới xác lập bộ cánh bằng Isoptera .Về sau này do sự phát hiện loài mối rất nguyên thủy Mastotermes darwiniensis Froggatt ,thì những kết quả của loài mối này càng xác định rằng mối và gián trên hệ thống phát dục là rất gần gũi với nhau .

Vị trí phân loại của bộ cánh bằng có thể chia các họ theo hệ thống thường dùng sau đây :

        Lớp côn trùng Insecta

        Lớp phụ có cánh Pterygota

        Bộ cánh bằng  Isoptera 

                           Họ                    Mastotermitidae 

                           Họ                   Kalotermitidae 

                           Họ                  Termopsidae 

                           Họ                  Hodotermitidae 

                           Họ                  Rhinotermitidae 

                           Họ                 Termitidae 

Lược sử nghiên cứu mối hại gỗ ở Việt Nam và một số nước lân cận

1 . Chủng loại mối và phân bố

    Cho đến bây giờ khó có thể tìm được những tài liệu nghiên cứu về phân loại mối hại gỗ hoặc những tác hại của mối trong các thư tịch cổ xưa nhất ở nước ta .Vào đầu thế kỷ 20 Holmgren 1922 đã mô tả các loài mối và tiếp đó là Bathellier 1927 đã có công trình nghiên cứu về hệ thống phân loại ,sinh học về mối ở Đông Dương ,trong tài liệu này có 19 loài mối đã được nghi nhận phân bố ở Đông Dương ,trong đó có 17 loài phân bố ở Việt Nam .Sau 1945 ,qua 9 năm kháng chiến chống Pháp ,những nghiên cứu về mối tam thời bị gián đoạn .

Hòa bình lập lại năm 1954 đất nước vẫn 2 miền chia cắt ,việc nghiên cứu về mối vẫn 2 miền riêng lẽ .

    Ở Bắc Việt Nam những nghiên cứu về mối được bắt đầu từ năm 1962 và sau đó ,những kết quả nghiên cứu về thành phần ,phân bố và sinh học về mối đã được công bố ,đáng chú ý là công trình "Mối (côn trùng bộ Isoptera) ở miền Bắc Việt Nam" (Luận văn Khoa học Nguyễn Đức Khảm) với một nội dung cơ bản của luận văn này tác giả đã tu chỉnh và xuất bản thành tập sách "Mối ở miền Bắc Vệt Nam 1976" .

    Trong tác phẩm này có 4 họ mối (Kalotermitidae ,Termopsidae ,Rhinotermitidae và Termitidae) ,20 giống gồm 61 loài mối thuộc bộ cánh bằng (Isoptera) đã được nghi nhận ở Bắc Việt Nam .Gần 13 năm sau cũng chính tác giả đã thông báo bổ sung về tên các loài mối được phát hiện ở cả hai miền Nam Bắc Việt Nam .Trong tài liệu "Danh sách những loài mối ở Việt Nam đã được tu chỉnh và bổ sung" ,chính tác giả đã bổ sung thêm 3 giống gồm 21 loài ,đưa tổng số mối được phát hiện ở Việt Nam đến năm 1989 là 23 giống gồm 82 loài mối thuộc bộ cánh bằng ((Isoptera) ( Nguyễn Đức Khảm 1989) .Tiếp theo đó khi nghiên cứu về một loài mối hại đê đập Vũ Văn Tuyển (1982) đã bổ sung thêm một số loài mối hại đê .

Mối hại gỗ tại Việt Nam 

     Ở Nam Việt Nam ; Theo tài liệu của Lâm Bình Lợi ,Patrick y Durand (1971) thì ở Việt Nam có 3 họ (Kalotermitidae ,Rhinotermitidae và Termitidae không có họ Termopsidae) ,18 giống gồm 37 loài được nghi nhận ở Nam Việt Nam ,trong đó Kalotermitidae có 1 giống gồm 1 loài ,Rhinotermitidae có 3 giống gồm 7 loài và Termitidae có 14 giống gồm 29 loài .Gần đây trong công trình "Mối Macrotermes (Termitidae ,Isoptera) ở Việt Nam và biện pháp phòng trừ (Luận văn Khoa học 1997"của Nguyễn Tân Vương ) tài liệu này đưa ra 14 loài mối thuộc giống Macrotermes được nghi nhận ở Nam Việt Nam ,trong đó có 4 loài mới có khu hệ và 3 loài mới cho kha học .Như vậy ở Việt Nam có 18 giống gồm 44 loài thuộc Isoptera được phát hiện từ Đèo Ngang trở vào (Lâm Bình Lợi 1971 và Nguyễn Tân Vương 1997)

2 .Phòng trừ mối

    Nhìn lại phương pháp phòng trừ mối ở các nước lân cận gần đây cho thấy rằng "Phương pháp phòng trị mối"của Lý Thủy Mỹ được xuất bản bằng tiếng Trung Quốc năm 1958 ,và được Xuân Chỉ dịch ra tiếng Việt năm 1961 là một tài liệu được chú ý nhiều .Đối với cách diệt mối trong công trình xây dựng ,giao thông ,thủy lợi ,thì Lý Thủy Mỹ chú ý đặc biệt đến cách tìm tổ và phun thuốc vào tổ trực tiếp để diệt mối ,nhưng theo cách tìm tổ bằng kinh nghiệm ,với những dụng cụ thô sơ như đèn pin và tuốc nơ vít thì chỉ tìm được những tổ mối nằm lộ trên mặt đất ,còn những tổ ở sâu trong lòng đất thì thật khó tìm .

    Những tổ mối mà tác giả nêu ra khi tìm được rồi phun thuốc vào để diệt chúng thực ra đó là những "tụ điểm" này mối đã tìm ra được thức ăn mà mối rất thích ,nên mối đến rất đông ,mà không phải là "tổ mối đích thực" vì tác giả không chứng minh được cái gọi là "tổ mối" được phát hiện đó là tổ chính hay tổ phụ và trong đó có mối vua hay mối chúa hay không ?Vì lẽ đó phương pháp này có thể thành công trong khi tìm được "tụ điểm"của tổ mối ,tức là nơi tập trung cá thể mối nhiều >15-20% tổng số cá thể trong trong tổ mối ,thì sau khi phun thuốc có số lượng lớn cá thể mối (15-20%)bị lây nhiễm dẫn đến chết thối rữa đủ để làm mất cân bằng sinh thái trong tổ mối ,làm cho cả tổ mối bị diệt .Và ngược lại nếu không tìm được tụ diểm của tổ mối (không phải là tổ mối đích thực vì trong đó hiện không có mối vua ,mối chúa) ,thì số cá thể bị nhiễm thuốc quá ít (<10%) trong tổng số cá thể một tổ mối ,thì khả năng phục hồi của tổ mối có thể diễn ra .

    Trong tập sách năm 1958 của Lý Thủy Mỹ mới chỉ đề cập đến tìm tổ và phun thuốc diệt mối trong các công trình xây dựng ,giao thông ,thủy lợi ,mà chưa nói đến nhử và diệt ,do vậy cũng chưa chủ động để nhử một số lượng mối đủ lớn (15-20%) để khi phun thuốc làm cho mối lây nhiễm dẫn đến mất cân bằng sinh thái trong tổ mối làm cả tổ bị diệt .

    Đối với cách diệt mối cho cây rừng và cây công nghiệp thì Lý Thủy Mỹ (1958)đã dùng phương pháp "dụ mối để diệt" .Bằng cách đào hố nhử với kích thước rộng 2,5 thước ,dài 3 thước ,sâu 2 thước (Trung Quốc) rồi để những mồi mà chúng thích ăn ,khi kiểm tra có mối ăn nhiều thì phun thuốc diệt chúng .

      Cả 2 phương pháp trên có những ưu điểm là trong một số trường hợp đã diệt được mối ,làm cho tổ mối không phục hồi được ,nhưng chưa chủ động hoàn toàn ,nhất là đối với công trình xây dựng ,nhưng qua đó đã có những gợi ý hay cho những gười nghiên cứu diệt mối sau này .

     Khoảng 7 năm sau ,tập sách của Thái Bang Hoa (1964 :Trung Quốc kinh tế côn trùng chí ,tập 8 ,Bạch Nghị) đã đưa ra phương pháp phun thuốc diệt tổ mối .Nội dung của phương pháp này là : Đem thuốc hữu hiệu phun trực tiếp vào trong tổ mối ,có thể trong thời gian ngắn làm cho toàn bộ quần thể mối bị diệt tương đối triệt để ,nhất là trong tổ mối to ,sống tập trung như mối nhà (Coptotermes) thì hiệu quả càng rõ ràng ,đó cũng là một phương pháp phòng trị mối được ứng dụng rộng rãi .

Phương pháp này được ứng dụng bằng 2 cách như sau :

1) Tìm tổ mối

2) Phun thuốc mối

     Về cơ bản của phương pháp phun thuốc diệt mối được tác giả đưa ra hầu như không khác phương pháp của Lý Thủy Mỹ đã nêu ra ở trên là cùng tìm tổ và phun thuốc ,nếu có khác là ở chỗ Thái Bang Hoa đã chọn lời khuyên rằng ;Phương pháp tìm tổ phun thuốc thường áp dụng có hiệu quả để diệt mối nhà Coptotermes (Rhinotermitidae) nhưng áp dụng ít hiệu quả để diệt đối với các loài mối đất (Termitidae) .

    Những điều nghi nhận ở trên đây cho thấy rằng về phương pháp phòng trị mối nhà (Coptotermes) ở một số nước lân cận cho đến năm 1964 còn đang dừng lại ở phương pháp tìm tổ và phun thuốc để diệt ,nhưng những phương pháp đã được nêu ra ở trên là những gợi ý đúng cho hướng đi sau này khi nghiên cứu diệt mối theo phương pháp lây nhiễm .

    Ở nước ta ,sau ngày giải phóng miền Bắc năm 1954 ,nhưng thực chất mãi tới năm 1961 ,sau khi thành lập Viện nghiên cứu Lâm Nghiệp ,nay là Viện Khoa Học Lâm Nghiệp Việt Nam ,thì công tác nghiên cứu phòng trừ mối mới được tiến hành do đòi hỏi cấp bách của sản xuất và đời sống lúc đó .

    Trong quá trình nghiên cứu về bảo quản lâm sản nói chung và phòng trị mối nói riêng ,những người nghiên cứu phòng trừ mối đã kế thừa có chọn lọc những kết quả nghiên cứu của các tác giả trước kia và đã tìm hướng đi đúng .

     Từ những nghiên cứu và úng dụng trong sản xuất ,tác giả Nguyễn Thế Viễn trong bài viết về (Phòng trừ mối trong xây dựng ,Tập san Lâm Nghiệp (TSLN) Số 2 và 5 năm 1964) đã đưa ra nhận xét về đặc tính sinh vật học của mối và nghi nhận rằng ở Bắc Việt Nam có hai nhóm mối gây hại gỗ xây dựng là : Mối gỗ khô và mối đất (mối hại cây trồng ,hại đê đập ,hại đường sắt thuộc lĩnh vực khác) ,có lẽ danh từ mối gỗ khô ,mối đất có tên gọi từ đó .Trong tài liệu này tác giả đã đưa ra cách diệt mối nên làm bẫy để nhử mối :đào 1 hố dài 100cm ngang 50cm ,sâu 40cm ,cho mồi nhử mối vào đó và tưới nước cho ẩm ,đậy nắp lại ,khi mối vào nhiều dùng thuốc SiF6NA2 ,DDT để phun diệt mối .Tác giả Nguyễn Thế Viễn là một trong những người đầu tiên đưa ra phương pháp dùng hố nhử để bẫy mối và diệt chúng trong các công trình xây dưng ở nước ta .

     Cũng trong thời gian này ,khi nghiên cứu về đặc tính sinh vật học của mối hại gỗ và biện pháp phòng trừ mối cho công trình xây dựng (Tập san xây dựng (TSXD) số 3,5 và 8 năm 1964) tác giả Nguyễn Xuân Khu đã đưa ra phương pháp phòng chống mối cho công trình xây dựng bằng cách xây dựng một hệ thống cách ly mối ,để không cho mối từ bên ngoài xâm nhập vào công trình xây dựng . Với phương pháp này người ta tạo ra xung quanh công trình xây dựng một hệ thống hàng rào bằng các hố nhử mối với kích thước của hố nhử là : 40-50cm (rộng) ;50-60cm (dài) ;40-50cm (sâu) ,hàng rào hố nhử này cách nền móng từ 5-10m ,trong hố nhử đặt mồi nhử mối ,và có nắp đạy ở trên .Khi kiểm tra có nhiều mối trong hố nhử thì dùng thuốc bột ,thuốc nước hoặc hun hơi xử lý diệt mối để không cho mối từ bên ngoài xâm nhập vào công trình xây dựng .Đối với những phương pháp diệt và phòng mối đã kể trên tuy chưa hoàn chỉnh vì chưa chủ động nhử mối để diệt ở bất cứ nơi nào trong công trình xây dựng cũng như đã hạn chế sự phá hại của mối trong công trình xây dựng một cách tích cực .

     Sau đó không lâu ,công trình" ,năm 1971 của Nguyễn Chí Thanh đã được công bố .Thông qua những kết quả nghiên cứu có trong tập sách này cho thấy tác giả đã đi sâu nghiên cứu theo định hướng diệt mối theo phương pháp lây truyền và qua đó lý giải có tính thuyết phục về quá trình mối chết sau khi bị lây nhiễm bởi thuốc bột TM-67 .Không dừng lại ở đó ,tác giả đã đi sâu nghiên cứu về tính ổn định những nhân tố sinh thái (nhiệt độ ,độ ẩm) trong một tổ mối trước khi phun thuốc và sự mất ổn định những nhân tố sinh thái trong tổ mối đó sau khi phun thuốc diệt mối dẫn đến cả tổ mối bị diệt - diệt mối tận gốc mà không cần tìm tổ ,không cần đào bới .Những kết quả nghiên cứu đó đã làm phong phú thêm về đặc tính sinh học và sinh thái học của giống mối nhà Coptotermes .Trên cơ sở những kết quả nghiên cứu bổ sung về giống mối nhà ,tác giả đã chỉnh lý để xây dựng Luận văn Phó tiến sĩ và bảo vệ thành công năm 1996 .

     Trong quá trình nghiên cứu của tác giả Nguyễn Chí Thanh đã cải tiến cách nhử mối ,từ hố nhử mối được thay thế bằng hộp nhử mối (hộp bằng các tông ,bên trong đựng mồi nhử mối) mà các tác giả trước đó khi nghiên cứu về mối đã chưa đề cập đến .Trước kia muốn nhử mối phải đào hố nhử mối ,và như vậy chỉ có thể áp dụng một cách thuận lợi đối với nhà nền đất ,còn đào hố nhử mối ở những nhà có nền nhà bằng xi măng hoặc đá hoa ,nhà cao tầng ,biệt thự ,mái nhà lợp ngói thì khó thực hiện vì sẽ ảnh hưởng đến độ bền vững và vẻ đẹp vốn có của công trình .Còn đối với hộp nhử mối thì nó sẽ khắc phục được những nhược điểm trên ,vì hộp nhử mối có thể đặt hoặc buộc chặt vào bất cứ nơi nào có mối qua lại để nhử và diệt chúng trong các công trình xây dựng

Những cải tiến từ hố nhử bằng thùng nhử và sau cùng là hộp nhử mối có ý nghĩa thực tiễn nhiều ,vì có được hộp nhử mối con người sẽ chủ động dụ được nhiều mối từ tổ mối để diệt chúng một cách triệt để (ở đây chỉ mối nhà Coptotermes) .

Tuy vậy không phải trường hợp nào cũng áp dụng phương pháp diệt lây truyền cũng thành công cả .Trong cuốn sách "Mối ở miền Bắc Việt Nam 1976" của Nguyễn Đức Khảm ,tác giả nghi nhận rằng "Sau khi công trình nghiên cứu của Lý Thủy Mỹ ra đời một thời gian thì thành tựu đó cũng được áp dụng vào miền Bắc nước ta ,song kết quả thì không được là bao và thường mối không bị diệt trong toàn tổ " (tài liệu dẫn trang 182-1976).

Đặt hộp nhử mối hại gỗ để diệt lây nhiễm

Mười năm sau ,qua những nghiên cứu và thực nghiệm về diệt mối ,Nguyễn Đức Khảm và Vũ Văn Tuyển (1985) và không xa với những kết quả nghiên cứu đã được công bố ở trong nước về "Diệt mối theo phương pháp lây truyền "của Nguyễn Chí Thanh (1971) .Tác giả Nguyễn Đức Khảm (1985) đã nghi nhận "Trong một số trương hợp nhất là khi không có cách truy tìm được tổ chính hoặc khi thăm dò tổ chính gặp khó khăn do một nguyên nhân nào đó ,thì việc sử dụng biện pháp lây nhiễm một cách đúng quy trình và có thể là việc cần thiết ,và thuốc bột acsenic là loại thuốc được dùng để diệt mối bằng phương pháp lây nhiễm tốt nhất hiện nay , nhưng các hợp chất này là những chất có chứa độc tố cho mối chết ,nên khi sử dụng thuốc phải theo đúng quy trình và quy định bảo hộ lao động .

Ở Việt Nam ngoài những công trình nghiên cứu về diệt mối theo phương pháp lây truyền ,còn có những kết quả về "phòng mọt ,mục cho gỗ" "chọn các loại gỗ có sức đề kháng với tự nhiên đối với mối" ,"tìm tổ để diệt ,cách ly cơ giới đối với mối ,phòng mối có trọng điểm" ,"xử lý chân tường để phòng mối" ,"phương pháp phóng xạ" ,"phương pháp thăm dò điện để tìm tổ mối và diệt chúng" ,"Bơm nước và thuốc sát trùng vào tổ mối để diệt chúng" .

Đặc tính sinh vật học của mối hại gỗ 

Đặc tính sinh vật học của mối hại gỗ là sinh sống thành quần thể và quần thể này là một dơn nguyên tổ thành quần thể mối .Trong quần thể mối trưởng thành bao gồm rất nhiều cá thể .Ở trog quần thể mối đẳng cấp hơi thấp như mối gỗ họ Kalotermitidae thì có từ 100 đến mấy nghìn cá thể ,còn trong quần thể mối đẳng cấp hơi cao như mố đất cánh đen Odontotermes formosanus Shiraki (Tẻmitidae) thì có đến 2 triệu cá thể .

   Sự lớn nhỏ của quần thể và sự ít nhiều cá thể trong quần thể không những tùy thuộc vào chủng loại khác nhau ,mà ngay trong một quần thể đông nhất cũng thay đổi khác nhau tùy theo thời tiết ,các chất dinh dưỡng và điều kiện sinh sống không giống nhau ,dẫn đến quá trình suy vong và phát triển của quần thể mối cũng thay đổi .Như nói ở trên ,một quần thể nói chung là một đơn nguyên sinh sống ,nếu như mối sống đơn lẻ hoặc sống với số lượng quá ít thoát ly quần thể thì không thể tồn tại ,đó là sự khác nhau rõ ràng giữa côn trùng sống đơn lẻ như côn trùng cánh cứng (Coleoptera)và mối sống quần thể (Isoptera) .

Trong quần thể mối có 2 loại hình lớn :

+ Mối sinh sản :mối vua ,mối chúa

+ Mối không sinh sản :mối lính (mối bảo vệ ) ,mối thợ (mối lao động )

Loại hình sinh sản hoặc gọi là mối sinh sản

Loại hình này có thân hình tương đối lớn ,nhất là mối chúa có phần bụng cực kỳ to .Cơ thể chúng có cơ quan sinh sản phát dục hoàn chỉnh ,nên trong quần thể mối chúa có tác dụng giao phối vá đẻ trứng ,về nguồn gốc và hình thái không giống nhau ,nên mối sinh sản có thể chia ra làm 3 đẳng cấp như sau :

1 .Mối vua và mối chúa nguyên thủy

Mối cánh trưởng thành sau khi bay giao hoan ,rụng cánh đã ghép đôi và sinh sản gọi là mối vua và mối chúa nguyên thủy ,chúng là kẻ sáng lập đầu tiên một quần thể mối ,cho nên trong quần thể mối phần lớn có đẳng cấp này .Đặc điểm về mặt hình thái ,màu sắc của thân hơi thẫm và rắn hơn ,có mắt kép và mắt đơn phát triển ,mặt lưng ngực giữa và ngực sau còn giữ lại vẩy cánh ,sức sinh sản lớn .

Phần lớn trong một quần thể mối chỉ có một đôi mối vua và mối chúa nguyên thủy ,nhưng cũng có trường hợp có 2 hoặc có 3 đôi mối vua và mối chúa : ví dụ -Giống mối đất Odontotermes và Macrotermes thường có hiện tượng này .Loài mối đen Odontotermes formosanus Shiraki thì hiện tượng nhiều mối vua và mối chúa trong một quần thể đông nhất là rất phổ biến ,có khi nhiều đến 5 vua 8 chúa ,trong đó thường đếm được mối vua ít hơn mối chúa .Cái đó có thể là kết quả của hiệ tượng mối vua chết sớm hoặc sự trốn chạy của mối vua khi xây dựng tổ mối ,hiện tượng này còn chưa khẳng định .

2 .Mối vua ,mối chúa bổ sung cánh ngắn

Loại mối này có thể không phải là đẳng cấp tồn tại phổ biến .Về đặc trưng hình thái thì mầu sắc của thân là hơi nhạt và thân hơi mềm có mắt kép ,tấm lưng ngực giữa và ngực sau có mầm cánh nhỏ ,ngắn giống như cánh con cào cào còn non .Sức sinh đẻ của nó kém hơn mối vua và mối chúa nguyên thủy như đã nói ở trên ,về số lượng thì nói chung là nhiều hơn so với mối vua và mối chúa nguyên thủy .

Ví dụ :Trong một quần thể mối Globitermes audax Silvestri cùng một lúc thấy được 43 mối chúa cánh ngắn .Mối vua ,mối chúa cánh ngắn này sau khi mối vua và mối chúa nguyên thủy chết thì mới xuất hiện ,nhưng cũng có khi tồn tại đồng thời mối vua và mối chúa nguyên thủy .

3 .Mối vua ,mối chúa không cánh

Cũng giống như mối vua mối chúa cánh ngắn ,loại này không tồn tại phổ biến trong chủng loại mối ,nhưng so với mối vua và mối chúa cánh ngắn càng ít thấy hơn .Về mặt hình thái thì ,màu sắc thân thể rất nhạt thường thường là màu vàng ,thậm chí màu trắng ,thân thể so với mối vua ,mối chúa cánh ngắn càng mềm ,không có mắt kép ,và đặc biệt là trên tấm lưng của ngực giữa và ngực sau không có mầm cánh .

Đẳng cấp này thường chỉ tồn tại trong quần thể khi mối vua và mối chúa nguyên thủy mất đi .Ngoài 3 loại đẳng cấp trên có khi còn có loại hình trung gian giữa 3 đẳng cấp trên .Mối vua ,mối chúa cánh ngắn và mối vua ,mối chúa không cánh không bao giờ bay ra khỏi tổ vì không có cánh đầy đủ để bay giao hoan phân đàn như mối cánh trưởng thành đồng loại .

Loại hình mối không sinh sản

1 .Mối lính (mối bảo vệ)

Mối lính thuộc đẳng cấp thứ 2 trong loại hình không sinh sản .Trong chủng loại mối ,thì ngoài giống Anoplotermes không có mối lính ra ,những chủng loại mối cong lại thì đều có mối lính .Mối lính có con đực và con cái nhưng không sinh sản được .Đặc trưng hình thái của chúng tương đối rõ ràng ,trừ phân họ mối mũi dài Náutitermitinae Hare (Termitidae)ra ,còn mối lính các họ khác đều có hàm trên phát triển và dài .Hàm trên của mối lính trong phân họ Nasutiermitinae rất nhỏ ,nhưng phần trán đột nhiên kéo dài ra thành dạng ống hoặc dạng cái dùi ,gọi là ồng trán ,ở đỉnh nhọn của ống trán này có lỗ thông ra ngoài ,có thể tiết ra một chất dịch độc có tính axit .

Do mối lính có hàm trên phát đạt hoặc ống trán có khả năng tiết chất độc ,nên vai trò của mối lính là kẻ bảo vệ quần thể mối ,ngoài nhiệm vụ bảo vệ ra ,mối lính không tham gia xây dựng quần thể mối .

Do chuyên hóa bộ phận miệng dùng để bảo vệ ,nên mối lính đã mất đi năng lực tự lấy thức ăn cho mình ,để tồn tại cho mối lính ,mối thợ đã phải mớm thức ăn cho mối lính ,một số loài mối có 2 loại mối lính :mối lính to và mối lính nhỏ .

2 .Mối thợ

Mối thợ là loại mối đẳng cấp chiếm đông nhất trong loại hình không sinh sản của quần thể mối .Mối thợ cũng có mối đực và mối cái nhưng cỏ quan sinh sản không hoàn chỉnh nên không đẻ được trứng .

Mối thợ chỉ đảm nhận nhiệm vụ kiếm thức ăn ,xây tổ ,làm đường mui ,mớm thức ăn ,chăm sóc mối non ,vận chuyển trứng mối ,...để duy trì sinh sống trong quần thể .

Về hình thái mối thợ gần giống với mối non ,nhưng thân hình to hơn với mối non ,các bộ phận của mối thợ khác hẳn với mối non :mối thợ thân hình màu thẫm hơn ,nhất là phần miệng ,hai hàm trên của mối thợ được ky tin hóa cao ,có màu nâu hoặc nâu thẫm .Đai đa số trong chủng loại mối ,mối thợ chỉ có một loại nhưng một số loài có 2 loại là mối thợ to và mối thợ nhỏ .

3 .Mối cánh (thời kỳ bay giao hoan và sự phát triển đàn mối)

Thời kỳ bay giao hoan của quần thể mối tùy thuộc vào chủng loại mối và vùng phân bố .Theo kết quả nghiên cứu ở nước ta mối bay giao hoan từ tháng 4 đến tháng 8 nhưng mạnh nhất vào tháng 4,5 và 6 .

Bay giao hoan hay còn gọi là bay phân đàn .Mối cánh sau lần lột xác cuối cùng thì thành mối cánh trưởng thành bay giao hoan từ sau mùa xuân ,trời ấm áp vào buổi trưa hoặc buổi chiều Khả năng bay của mối cánh chỉ từ vài mét đến vài chục mét tùy theo sức gió và hướng gió .Sau khi rơi xuống đất thì con đực đi tìm con cái ,sau một lúc tiếp xúc thì 4 cánh rụng đi .

Trong quá trình bay và rơi xuống đất phần lớn mối cánh bị diệt vong ,chỉ một vài đôi mối cánh gặp điều kiện thuận lợi dùng răng đào tổ làm nơi trú ngụ ,sau hôn phối khoảng một tuần thì đẻ trứng ,lúc đầu số trứng rất ít về sau tùy theo sự trưởng thành mà tốc độ đẻ trứng tăng dần .

Sau khoảng một tháng thì trứng nở thành mối non ,mối non có màu trắng và rất mềm ,hình dạng giống mối thợ trưởng thành .Tù mối non sau một tuổi qua một vài lần lột xác thành mối lính .Mối non tương lai trở thành mối cánh thì giưuax ngực trước và ngực sau sinh ra các mầm cánh ,thời gian thêm tuổi thì cánh dài thêm .Mối cánh trưởng thành thường to hơn mối lính và mối thợ trưởng thành .Mối non trở thành mối thợ ít có biểu hiện rõ ràng .

Sự phát triển của đàn mối rất chậm trong nhiều năm ,trứng đẻ không liên tục .Khi mối chúa trưởng thành nó đẻ nhiều trứng hơn và bụng trở lên to hơn .Khi khă năng mối chúa đẻ tối đa có thể đúng bằng số lượng các con mối già chết đi và số lượng mối phân đàn bay đi .

Đàn mối càng lớn khi các con mối được sinh sản hàng năm tăng lên .Thời gian ít nhất từ 3 đến 4 năm hay dài hơn 8 đến 10 năm ,từ các con mối ban đầu đủ lớn đến mức sẽ có một số bay bớt đi (bay giao hoan phân đàn) .

Tham khảo bài viết về dịch vụ diệt mối hữu ích:

Dịch vụ diệt mối tại phố Đặng Thùy Trâm                                   Diệt mối tại huyện Mê Linh

Dịch vụ diệt mối tại phố Chùa Hà - Hà Nội                                 Diệt mối tại huyện Hoài Đức

Diệt mối tại Hà Nội 3                                                                   Diệt mối tại tỉnh Phú Thọ

Diệt mối tại quận Hoàn Kiếm                                                      Diệt một tại tỉnh Hòa Bình

Diệt mối tại quận Ba Đình                                                          Diệt mối tận gốc tại Ninh Bình

==================================================================================================

Trung tâm diệt mối và côn trùng Anh Tuấn - Hà Nội

Địa chỉ : Số 9 ngõ 181 Xuân Thủy - Cầu Giấy - Hà Nội

Điện thoại (Zalo) : 0979484855

Email : tranvankhang201981@gmail.com  

Website : dietmoianhtuan.com