Tìm hiểu tổng quan về loài mối

Tìm hiểu tổng quan về loài mối 

Đẳng cấp loại hình của mối và tác dụng của nó

      Đặc tính sinh vật học của mối là sinh sống thành quần thể và quần thể này là một đơn nguyên tổ thành quần thể mối .Trong quần thể mối trưởng thành bao gồm rất nhiều cá thể .Ở trong quần thể mối đẳng cấp hơi thấp như mối gỗ họ Kalotermitidae thì có từ 100 đến mấy nghìn cá thể ,còn trong quần thể mối đẳng cấp hơi cao như mố đất cánh đen Odontotermes formosanus Shiraki (Tẻmitidae) thì có đến 2 triệu cá thể .

     Sự lớn nhỏ của quần thể và sự ít nhiều cá thể trong quần thể không những tùy thuộc vào chủng loại khác nhau ,mà ngay trong một quần thể đông nhất cũng thay đổi khác nhau tùy theo thời tiết ,các chất dinh dưỡng và điều kiện sinh sống không giống nhau ,dẫn đến quá trình suy vong và phát triển của quần thể mối cũng thay đổi .Như nói ở trên ,một quần thể nói chung là một đơn nguyên sinh sống ,nếu như mối sống đơn lẻ hoặc sống với số lượng quá ít thoát ly quần thể thì không thể tồn tại ,đó là sự khác nhau rõ ràng giữa côn trùng sống đơn lẻ như côn trùng cánh cứng (Coleoptera)và mối sống quần thể (Isoptera) .

       Trong quần thể mối có 2 loại hình lớn: Mối sinh sản và mối không sinh sản. Mối loại hình này lại chia ra nhiều đảng cấp (phẩm cấp).

Vòng đời của mối

Vòng đời chi tiết của mối

1. Mối chúa

2. Mối vua (nguyên thủy)

3. Trứng mối

4 và 9 . Mối non

5 và 8. Mối cánh ngắn

6. Mối lao động

7. Mối lính

10. Mối chúa không cánh

11. Mối chúa cánh ngắn

Loại hình sinh sản hoặc gọi là mối sinh sản

    Loại hình này có thân hình tương đối lớn ,nhất là mối chúa có phần bụng cực kỳ to .Cơ thể chúng có cơ quan sinh sản phát dục hoàn chỉnh ,nên trong quần thể mối chúa có tác dụng giao phối vá đẻ trứng ,về nguồn gốc và hình thái không giống nhau ,nên mối sinh sản có thể chia ra làm 3 đẳng cấp như sau :

1 .Mối vua và mối chúa nguyên thủy

     Mối cánh trưởng thành sau khi bay giao hoan ,rụng cánh đã ghép đôi và sinh sản gọi là mối vua và mối chúa nguyên thủy ,chúng là kẻ sáng lập đầu tiên một quần thể mối ,cho nên trong quần thể mối phần lớn có đẳng cấp này .Đặc điểm về mặt hình thái ,màu sắc của thân hơi thẫm và rắn hơn ,có mắt kép và mắt đơn phát triển ,mặt lưng ngực giữa và ngực sau còn giữ lại vẩy cánh ,sức sinh sản lớn .

     Phần lớn trong một quần thể mối chỉ có một đôi mối vua và mối chúa nguyên thủy ,nhưng cũng có trường hợp có 2 hoặc có 3 đôi mối vua và mối chúa : ví dụ -Giống mối đất Odontotermes và Macrotermes thường có hiện tượng này .Loài mối đen Odontotermes formosanus Shiraki thì hiện tượng nhiều mối vua và mối chúa trong một quần thể đông nhất là rất phổ biến ,có khi nhiều đến 5 vua 8 chúa ,trong đó thường đếm được mối vua ít hơn mối chúa .Cái đó có thể là kết quả của hiệ tượng mối vua chết sớm hoặc sự trốn chạy của mối vua khi xây dựng tổ mối ,hiện tượng này còn chưa khẳng định .

2 .Mối vua ,mối chúa bổ sung cánh ngắn

     Loại mối này có thể không phải là đẳng cấp tồn tại phổ biến .Về đặc trưng hình thái thì mầu sắc của thân là hơi nhạt và thân hơi mềm có mắt kép ,tấm lưng ngực giữa và ngực sau có mầm cánh nhỏ ,ngắn giống như cánh con cào cào còn non .Sức sinh đẻ của nó kém hơn mối vua và mối chúa nguyên thủy như đã nói ở trên ,về số lượng thì nói chung là nhiều hơn so với mối vua và mối chúa nguyên thủy .

     Ví dụ :Trong một quần thể mối Globitermes audax Silvestri cùng một lúc thấy được 43 mối chúa cánh ngắn .Mối vua ,mối chúa cánh ngắn này sau khi mối vua và mối chúa nguyên thủy chết thì mới xuất hiện ,nhưng cũng có khi tồn tại đồng thời mối vua và mối chúa nguyên thủy .

3 .Mối vua ,mối chúa không cánh

     Cũng giống như mối vua mối chúa cánh ngắn ,loại này không tồn tại phổ biến trong chủng loại mối ,nhưng so với mối vua và mối chúa cánh ngắn càng ít thấy hơn .Về mặt hình thái thì ,màu sắc thân thể rất nhạt thường thường là màu vàng ,thậm chí màu trắng ,thân thể so với mối vua ,mối chúa cánh ngắn càng mềm ,không có mắt kép ,và đặc biệt là trên tấm lưng của ngực giữa và ngực sau không có mầm cánh .

     Đẳng cấp này thường chỉ tồn tại trong quần thể khi mối vua và mối chúa nguyên thủy mất đi .Ngoài 3 loại đẳng cấp trên có khi còn có loại hình trung gian giữa 3 đẳng cấp trên .Mối vua ,mối chúa cánh ngắn và mối vua ,mối chúa không cánh không bao giờ bay ra khỏi tổ vì không có cánh đầy đủ để bay giao hoan phân đàn như mối cánh trưởng thành đồng loại .

Loại hình mối không sinh sản

1 .Mối lính (mối bảo vệ)

      Mối lính thuộc đẳng cấp thứ 2 trong loại hình không sinh sản .Trong chủng loại mối ,thì ngoài giống Anoplotermes không có mối lính ra ,những chủng loại mối cong lại thì đều có mối lính .Mối lính có con đực và con cái nhưng không sinh sản được .Đặc trưng hình thái của chúng tương đối rõ ràng ,trừ phân họ mối mũi dài Náutitermitinae Hare (Termitidae)ra ,còn mối lính các họ khác đều có hàm trên phát triển và dài .Hàm trên của mối lính trong phân họ Nasutiermitinae rất nhỏ ,nhưng phần trán đột nhiên kéo dài ra thành dạng ống hoặc dạng cái dùi ,gọi là ồng trán ,ở đỉnh nhọn của ống trán này có lỗ thông ra ngoài ,có thể tiết ra một chất dịch độc có tính axit .

      Do mối lính có hàm trên phát đạt hoặc ống trán có khả năng tiết chất độc ,nên vai trò của mối lính là kẻ bảo vệ quần thể mối ,ngoài nhiệm vụ bảo vệ ra ,mối lính không tham gia xây dựng quần thể mối .

      Do chuyên hóa bộ phận miệng dùng để bảo vệ ,nên mối lính đã mất đi năng lực tự lấy thức ăn cho mình ,để tồn tại cho mối lính ,mối thợ đã phải mớm thức ăn cho mối lính ,một số loài mối có 2 loại mối lính :mối lính to và mối lính nhỏ .

2 .Mối thợ

      Mối thợ là loại mối đẳng cấp chiếm đông nhất trong loại hình không sinh sản của quần thể mối .Mối thợ cũng có mối đực và mối cái nhưng cỏ quan sinh sản không hoàn chỉnh nên không đẻ được trứng .

     Mối thợ chỉ đảm nhận nhiệm vụ kiếm thức ăn ,xây tổ ,làm đường mui ,mớm thức ăn ,chăm sóc mối non ,vận chuyển trứng mối ,...để duy trì sinh sống trong quần thể .

     Về hình thái mối thợ gần giống với mối non ,nhưng thân hình to hơn với mối non ,các bộ phận của mối thợ khác hẳn với mối non :mối thợ thân hình màu thẫm hơn ,nhất là phần miệng ,hai hàm trên của mối thợ được ky tin hóa cao ,có màu nâu hoặc nâu thẫm .Đai đa số trong chủng loại mối ,mối thợ chỉ có một loại nhưng một số loài có 2 loại là mối thợ to và mối thợ nhỏ .

3 .Mối cánh (thời kỳ bay giao hoan và sự phát triển đàn mối)

     Thời kỳ bay giao hoan của quần thể mối tùy thuộc vào chủng loại mối và vùng phân bố .Theo kết quả nghiên cứu ở nước ta mối bay giao hoan từ tháng 4 đến tháng 8 nhưng mạnh nhất vào tháng 4,5 và 6 .

      Bay giao hoan hay còn gọi là bay phân đàn .Mối cánh sau lần lột xác cuối cùng thì thành mối cánh trưởng thành bay giao hoan từ sau mùa xuân ,trời ấm áp vào buổi trưa hoặc buổi chiều Khả năng bay của mối cánh chỉ từ vài mét đến vài chục mét tùy theo sức gió và hướng gió .Sau khi rơi xuống đất thì con đực đi tìm con cái ,sau một lúc tiếp xúc thì 4 cánh rụng đi .

      Trong quá trình bay và rơi xuống đất phần lớn mối cánh bị diệt vong ,chỉ một vài đôi mối cánh gặp điều kiện thuận lợi dùng răng đào tổ làm nơi trú ngụ ,sau hôn phối khoảng một tuần thì đẻ trứng ,lúc đầu số trứng rất ít về sau tùy theo sự trưởng thành mà tốc độ đẻ trứng tăng dần .

     Sau khoảng một tháng thì trứng nở thành mối non ,mối non có màu trắng và rất mềm ,hình dạng giống mối thợ trưởng thành .Tù mối non sau một tuổi qua một vài lần lột xác thành mối lính .Mối non tương lai trở thành mối cánh thì giưuax ngực trước và ngực sau sinh ra các mầm cánh ,thời gian thêm tuổi thì cánh dài thêm .Mối cánh trưởng thành thường to hơn mối lính và mối thợ trưởng thành .Mối non trở thành mối thợ ít có biểu hiện rõ ràng .

     Sự phát triển của đàn mối rất chậm trong nhiều năm ,trứng đẻ không liên tục .Khi mối chúa trưởng thành nó đẻ nhiều trứng hơn và bụng trở lên to hơn .Khi khă năng mối chúa đẻ tối đa có thể đúng bằng số lượng các con mối già chết đi và số lượng mối phân đàn bay đi .

    Đàn mối càng lớn khi các con mối được sinh sản hàng năm tăng lên .Thời gian ít nhất từ 3 đến 4 năm hay dài hơn 8 đến 10 năm ,từ các con mối ban đầu đủ lớn đến mức sẽ có một số bay bớt đi (bay giao hoan phân đàn) .

Giới thiệu chi tiết về hình thái, sinh học và sự phân bố về các loài mối

Mối to cánh vàng Macrotermes barneyi Light

Mối đất cánh đen Odontotermes (0) formosanus Shiraki

Mối đất Hải Nam Odontotermes (0) hainanensis Light

Mối đất Vân Nam Odontotermes (0) yunnanensis Tsai et Chen

Mối đất lớn Macrotermea annandalei Silvestri

Họ mối đất Termitidae Westwood

Mối nhà Coptotermes Formosanus Shiraki

Mối nhà Xây-lan Coptotermes ceylonicus Holmgren

Mối gỗ ẩm Rhinotrmitidae Light

Họ mối gỗ Kalotermitidae Enderlein

Xem thêm:

Sơ lược về đặc trưng hình thái bên ngoài của mối  

Lịch sử nghiên cứu mối ở Việt Nam và một số nước lân cận

Công ty diệt mối và côn trùng Anh Tuấn chuyên cung cấp dịch vụ diệt mối tận gốc uy tín, chuyên nghiệp hàng đầu tại Hà Nội, Toàn Quốc.  Bảo hành dài hạn, giá cả cạnh tranh nhất.

Điện thoại liên hệ diệt mối: 0979484855

===============================================

Trung Tâm Diệt Mối và Côn Trùng Anh Tuấn - Hà Nội

Địa chỉ : Số 9 ,ngõ 181 Xuân Thủy - Cầu Giấy - Hà Nội

Điện thoại (Zalo) : 0979484855

Email :tranvankhang201981@gmail.com

Website : dietmoianhtuan.com