Con Mối Gỗ

Con mối gỗ là loại côn trùng đa hình thái ,sống thành quần thể ,biến thái không hoàn toàn ,không có nhộng ,thân thể mềm có màu trắng xám.Mối có hai loại hình : Loại hình sinh sản và loại hình không sinh sản.Đầu phân biệt rõ ràng ,miệng kiểu nhai .Mối cánh trưởng thành đa số có mắt kép ,loại hình không sinh sản không có mắt kép hoặc thái hóa.Râu đầu có 9 đến 30 đốt có dạng hình chuỗi hạt ,hình sọi.Ngực có 3 đốt kích thước gần bằng nhau,có 3 đôi chân ứng với 3 đốt ngực ,bàn chân có 4-5 đốt .Mối cánh trưởng thành có 4 cánh chất màng ,khi không bay cánh xếp bằng trên thân .Bộ phận cánh có đường ngấn vai ,khi cánh gẫy giữ lại vẩy cánh, tùy theo giống ,loài mà hình dạng và xắp sếp vẩy cánh khác nhau ,lông đuôi có 1 đến 8 đốt.

Giới thiệu tổng quan về con mối gỗ 

Con mối gỗ là loài côn trùng nguyên thủy thuộc bộ cánh cứng ,niêm đại tồn tại của mối có đến 200 triệu năm .Phương thức sống của mối là sống thành quần thể và gọi là côn trùng xã hội .

Những cá thể mối trong cùng một loài từ một đôi mối vua ,mối chúa đầu tiên (nguyên thủy) sinh ra thành quần thể và trong quần thể ấy có nhiều đẳng cấp :mối vua ,mối chúa ,mối lính ,mối thợ ,mối non ,mối cánh ...và mỗi đẳng cấp ấy có chức năng khác nhau nên được gọi là côn trùng xã hội .

Đàn mối (chúng ta quen gọi là tổ mối) tùy theo giống mối từ hàng nghìn đến hàng vạn có khi tới hàng triệu con .

Quần thể con mối gỗ

Trên trái đất mối phân bố chủ yếu trong một dải quanh xích đạo giữa vĩ tuyến 45 độ bắc và vĩ tuyến 45 độ nam .Châu phi là nơi tập trung nhiều mối .Lãnh thổ Việt Nam nằm trong giải phân bố này nên khá nhiều mối .

Trên thế giới có 2500 loài mối ,theo kết quả điều tra bước đầu cho đến nay đã phát hiện hơn 1000 loài mối ở nước ta .

Theo tài liệu đào tạo chống mối nâng cao của Mỹ thì côn trùng gây hại gỗ xâm hại khốc liệt nhà cửa ,chúng gây ra thiệt hại tài sản đến 2,5 tỉ USD .Chỉ riêng mối cũng gây thiệt hại tới 1,5 tỉ USD trong hơn 600.000 gia đình Mỹ mỗi năm .  

Đặc tính sinh vật học của con mối gỗ 

Đặc tính sinh vật học của con mối gỗ là sinh sống thành quần thể và quần thể này là một dơn nguyên tổ thành quần thể mối .Trong quần thể mối trưởng thành bao gồm rất nhiều cá thể .Ở trog quần thể mối đẳng cấp hơi thấp như mối gỗ họ Kalotermitidae thì có từ 100 đến mấy nghìn cá thể ,còn trong quần thể mối đẳng cấp hơi cao như mố đất cánh đen Odontotermes formosanus Shiraki (Tẻmitidae) thì có đến 2 triệu cá thể .

Sự lớn nhỏ của quần thể và sự ít nhiều cá thể trong quần thể không những tùy thuộc vào chủng loại khác nhau ,mà ngay trong một quần thể đông nhất cũng thay đổi khác nhau tùy theo thời tiết ,các chất dinh dưỡng và điều kiện sinh sống không giống nhau ,dẫn đến quá trình suy vong và phát triển của quần thể mối cũng thay đổi .Như nói ở trên ,một quần thể nói chung là một đơn nguyên sinh sống ,nếu như mối sống đơn lẻ hoặc sống với số lượng quá ít thoát ly quần thể thì không thể tồn tại ,đó là sự khác nhau rõ ràng giữa côn trùng sống đơn lẻ như côn trùng cánh cứng (Coleoptera)và mối sống quần thể (Isoptera) .

Hình ảnh : Tổ mối 

Trong quần thể mối có 2 loại hình lớn :

+ Mối sinh sản :mối vua ,mối chúa

+ Mối không sinh sản :mối lính (mối bảo vệ ) ,mối thợ (mối lao động )

1. Loại hình sinh sản hoặc gọi là mối sinh sản

Loại hình này có thân hình tương đối lớn ,nhất là mối chúa có phần bụng cực kỳ to .Cơ thể chúng có cơ quan sinh sản phát dục hoàn chỉnh ,nên trong quần thể mối chúa có tác dụng giao phối vá đẻ trứng ,về nguồn gốc và hình thái không giống nhau ,nên mối sinh sản có thể chia ra làm 3 đẳng cấp như sau :

1.1 .Mối vua và mối chúa nguyên thủy

Mối cánh trưởng thành sau khi bay giao hoan ,rụng cánh đã ghép đôi và sinh sản gọi là mối vua và mối chúa nguyên thủy ,chúng là kẻ sáng lập đầu tiên một quần thể mối ,cho nên trong quần thể mối phần lớn có đẳng cấp này .Đặc điểm về mặt hình thái ,màu sắc của thân hơi thẫm và rắn hơn ,có mắt kép và mắt đơn phát triển ,mặt lưng ngực giữa và ngực sau còn giữ lại vẩy cánh ,sức sinh sản lớn .

Phần lớn trong một quần thể mối chỉ có một đôi mối vua và mối chúa nguyên thủy ,nhưng cũng có trường hợp có 2 hoặc có 3 đôi mối vua và mối chúa : ví dụ -Giống mối đất Odontotermes và Macrotermes thường có hiện tượng này .Loài mối đen Odontotermes formosanus Shiraki thì hiện tượng nhiều mối vua và mối chúa trong một quần thể đông nhất là rất phổ biến ,có khi nhiều đến 5 vua 8 chúa ,trong đó thường đếm được mối vua ít hơn mối chúa .Cái đó có thể là kết quả của hiệ tượng mối vua chết sớm hoặc sự trốn chạy của mối vua khi xây dựng tổ mối ,hiện tượng này còn chưa khẳng định .

2.1 .Mối vua ,mối chúa bổ sung cánh ngắn

Loại mối này có thể không phải là đẳng cấp tồn tại phổ biến .Về đặc trưng hình thái thì mầu sắc của thân là hơi nhạt và thân hơi mềm có mắt kép ,tấm lưng ngực giữa và ngực sau có mầm cánh nhỏ ,ngắn giống như cánh con cào cào còn non .Sức sinh đẻ của nó kém hơn mối vua và mối chúa nguyên thủy như đã nói ở trên ,về số lượng thì nói chung là nhiều hơn so với mối vua và mối chúa nguyên thủy .

Ví dụ :Trong một quần thể mối Globitermes audax Silvestri cùng một lúc thấy được 43 mối chúa cánh ngắn .Mối vua ,mối chúa cánh ngắn này sau khi mối vua và mối chúa nguyên thủy chết thì mới xuất hiện ,nhưng cũng có khi tồn tại đồng thời mối vua và mối chúa nguyên thủy .

3.1 .Mối vua ,mối chúa không cánh

Cũng giống như mối vua mối chúa cánh ngắn ,loại này không tồn tại phổ biến trong chủng loại mối ,nhưng so với mối vua và mối chúa cánh ngắn càng ít thấy hơn .Về mặt hình thái thì ,màu sắc thân thể rất nhạt thường thường là màu vàng ,thậm chí màu trắng ,thân thể so với mối vua ,mối chúa cánh ngắn càng mềm ,không có mắt kép ,và đặc biệt là trên tấm lưng của ngực giữa và ngực sau không có mầm cánh .

Đẳng cấp này thường chỉ tồn tại trong quần thể khi mối vua và mối chúa nguyên thủy mất đi .Ngoài 3 loại đẳng cấp trên có khi còn có loại hình trung gian giữa 3 đẳng cấp trên .Mối vua ,mối chúa cánh ngắn và mối vua ,mối chúa không cánh không bao giờ bay ra khỏi tổ vì không có cánh đầy đủ để bay giao hoan phân đàn như mối cánh trưởng thành đồng loại .

2. Loại hình mối không sinh sản

2.1 .Mối lính (mối bảo vệ)

Mối lính thuộc đẳng cấp thứ 2 trong loại hình không sinh sản .Trong chủng loại mối ,thì ngoài giống Anoplotermes không có mối lính ra ,những chủng loại mối cong lại thì đều có mối lính .Mối lính có con đực và con cái nhưng không sinh sản được .Đặc trưng hình thái của chúng tương đối rõ ràng ,trừ phân họ mối mũi dài Náutitermitinae Hare (Termitidae)ra ,còn mối lính các họ khác đều có hàm trên phát triển và dài .Hàm trên của mối lính trong phân họ Nasutiermitinae rất nhỏ ,nhưng phần trán đột nhiên kéo dài ra thành dạng ống hoặc dạng cái dùi ,gọi là ồng trán ,ở đỉnh nhọn của ống trán này có lỗ thông ra ngoài ,có thể tiết ra một chất dịch độc có tính axit .

Do mối lính có hàm trên phát đạt hoặc ống trán có khả năng tiết chất độc ,nên vai trò của mối lính là kẻ bảo vệ quần thể mối ,ngoài nhiệm vụ bảo vệ ra ,mối lính không tham gia xây dựng quần thể mối .

Do chuyên hóa bộ phận miệng dùng để bảo vệ ,nên mối lính đã mất đi năng lực tự lấy thức ăn cho mình ,để tồn tại cho mối lính ,mối thợ đã phải mớm thức ăn cho mối lính ,một số loài mối có 2 loại mối lính :mối lính to và mối lính nhỏ .

2.2 .Mối thợ

Mối thợ là loại mối đẳng cấp chiếm đông nhất trong loại hình không sinh sản của quần thể mối .Mối thợ cũng có mối đực và mối cái nhưng cỏ quan sinh sản không hoàn chỉnh nên không đẻ được trứng .

Mối thợ chỉ đảm nhận nhiệm vụ kiếm thức ăn ,xây tổ ,làm đường mui ,mớm thức ăn ,chăm sóc mối non ,vận chuyển trứng mối ,...để duy trì sinh sống trong quần thể .

Về hình thái mối thợ gần giống với mối non ,nhưng thân hình to hơn với mối non ,các bộ phận của mối thợ khác hẳn với mối non :mối thợ thân hình màu thẫm hơn ,nhất là phần miệng ,hai hàm trên của mối thợ được ky tin hóa cao ,có màu nâu hoặc nâu thẫm .Đai đa số trong chủng loại mối ,mối thợ chỉ có một loại nhưng một số loài có 2 loại là mối thợ to và mối thợ nhỏ .

3.2.Mối cánh (thời kỳ bay giao hoan và sự phát triển đàn mối)

Thời kỳ bay giao hoan của quần thể mối tùy thuộc vào chủng loại mối và vùng phân bố .Theo kết quả nghiên cứu ở nước ta mối bay giao hoan từ tháng 4 đến tháng 8 nhưng mạnh nhất vào tháng 4,5 và 6 .

Bay giao hoan hay còn gọi là bay phân đàn .Mối cánh sau lần lột xác cuối cùng thì thành mối cánh trưởng thành bay giao hoan từ sau mùa xuân ,trời ấm áp vào buổi trưa hoặc buổi chiều Khả năng bay của mối cánh chỉ từ vài mét đến vài chục mét tùy theo sức gió và hướng gió .Sau khi rơi xuống đất thì con đực đi tìm con cái ,sau một lúc tiếp xúc thì 4 cánh rụng đi .

Trong quá trình bay và rơi xuống đất phần lớn mối cánh bị diệt vong ,chỉ một vài đôi mối cánh gặp điều kiện thuận lợi dùng răng đào tổ làm nơi trú ngụ ,sau hôn phối khoảng một tuần thì đẻ trứng ,lúc đầu số trứng rất ít về sau tùy theo sự trưởng thành mà tốc độ đẻ trứng tăng dần .

Sau khoảng một tháng thì trứng nở thành mối non ,mối non có màu trắng và rất mềm ,hình dạng giống mối thợ trưởng thành .Tù mối non sau một tuổi qua một vài lần lột xác thành mối lính .Mối non tương lai trở thành mối cánh thì giưuax ngực trước và ngực sau sinh ra các mầm cánh ,thời gian thêm tuổi thì cánh dài thêm .Mối cánh trưởng thành thường to hơn mối lính và mối thợ trưởng thành .Mối non trở thành mối thợ ít có biểu hiện rõ ràng .

Sự phát triển của đàn mối rất chậm trong nhiều năm ,trứng đẻ không liên tục .Khi mối chúa trưởng thành nó đẻ nhiều trứng hơn và bụng trở lên to hơn .Khi khă năng mối chúa đẻ tối đa có thể đúng bằng số lượng các con mối già chết đi và số lượng mối phân đàn bay đi .

Đàn mối càng lớn khi các con mối được sinh sản hàng năm tăng lên .Thời gian ít nhất từ 3 đến 4 năm hay dài hơn 8 đến 10 năm ,từ các con mối ban đầu đủ lớn đến mức sẽ có một số bay bớt đi (bay giao hoan phân đàn) .

Con mối sống ở đâu ?

Phần lớn các loài mối sống ở dưới đất nhưng cũng có những loài sống trong gỗ .Tổ mối là đại bản doanh sinh hoạt tập trung của đàn mối ,tùy theo loài mối và điều kiện ngoại cảnh có sự thay đổi .Có 3 loại tổ mối :

- Mối sống trong gỗ : thường làm tổ trong gỗ khô như giống Cryptotermes hoàn toàn không có liên hệ với đất và nước .Tổ này thường không lớn ,các cấu tạo đơn giản có những lỗ nhỏ thông từ hang này sang hang khác và thông ra bên ngoài .

- Mối sống trong đất : tổ này của các loài mối dựa vào đất làm tổ thường ở gần các rễ cây ,gỗ chôn trong đất ,tổ này có thể chìm trong đất ,hoặc nửa nổi ,nửa chìm trong đất hoặc nổi trên mặt đất như giống Odontotermes ,Macrotermes ...ta thường thấy ở trong vườn ,rừng hoặc đê đập ...

- Mối sống trong gỗ và đất :thường ở trong gỗ khô chôn trong đất ,có đường giao thông nối liền với đất và nước như tổ của giống mối nhà Coptotermes .

Tổ mối có nhiệt độ và độ ẩm rất ổn định mặc dù nhiệt độ và độ ẩm bên ngài thay đổi ,nghĩa là cân bằng sinh thái rất tốt ,đảm bảo đàn mối dặc biệt là mối chúa sống lâu đến vài chục năm để đẻ ra hàng triệu trứng .

Kết quả thí nghiệm nhiệt độ môi trường từ 28 độ C đến 35 độ C (dao động 7 độ) nhiệt độ trong tổ mối chỉ biến động từ 24,8 đến 25,4 độ C (dao động 0,6 độ) .

Độ ẩm môi trường từ 84 đến 95% (dao động 11%)trong khi độ ẩm của tổ mối chỉ biến động từ 85,5 đến 86,5% (dao động 1%) . 

Thức ăn chính của con mối gỗ 

 Thức ăn chủ yếu của con mối gỗ là thực vật (gỗ...) hoặc các vật liệu có gốc xenluylo như giấy ,vải ,len dạ khi khan hiếm thức ăn chúng ăn cả xác động vật thậm chí cả mối non .

Tuy nhiên trong quá trình kiếm thức ăn mối phá hoại nhiều loại vật liệu khác nhau như cao su ,kim loại mỏng ,vữa xi măng mác thấp và những thứ khác .

Thực tế chúng chỉ tiêu hóa được xenluylo sản phẩm của gỗ như giấy là thức ăn chúng ưa thích bởi giấy gần như hoàn toàn bắng xen-lu-lo .

      Khi đi kiếm ăn mối đi trong các đường mui do mối xây dựng đảm bảo an toàn cho mối .Đường mui thường ẩm ,nếu khô hoặc bị bong ra nghĩa là mối đã bỏ đi nơi khác kiếm ăn .Việc nuôi dưỡng đàn mối chủ yếu là do mối thợ đảm nhận .Thoạt nhiên thức ăn qua miệng vào ruột ,trong ruột mối có vi khuẩn sản xuất ra enzyme tiêu hóa được xenluylo mặc dù mối là côn trùng thân mềm nhưng răng của chúng cứng hình răng cưa như mũi giáo có thể cắn đứt những mẩu gỗ rất nhỏ .Những loại mối này không ăn cây sống trừ mối Formosan .

Mối ăn gỗ 

Thức ăn được tiêu hóa trong cơ thể mối thợ một phần được ứa ra đằng mồm hoặc bài tiết ra từ cuối đường tiêu hóa để mớm cho mối vua ,mối chúa ,mối lính ,mối non mà chúng không thể tự lấy thức ăn được ,chất thải dạng viên được tống ra ngoài ,dùng để xây tổ .

Cách thức mớm thức ăn cũng gây ra nhiễm độc cho cả đàn mối khi ăn thức ăn bị nhiễm thuốc phòng chống mối .

Phương pháp diệt con mối gỗ tận gốc 

Bước 1 : Đặt hộp nhử mối

Đặt hộp nhử mối vào các vị trí đang có con mối gỗ hoạt động và những nơi có dấu hiệu của mối .

Bước 2 : Phun thuốc diệt mối 

Khi mối đã tập trung vào hộp nhử nhiều (koảng 25 đến 30 ngày) ,dỡ hộp nhử ra và tiến hành phun thuốc diệt mối lây truyền vào đó . 

Kỹ thuật viên diệt con mối gỗ 

Sau khi phun xong ,đặt các hộp nhử mối trở lại vị trí ban đầu ,thả cho mối lính ,mối thợ đem theo thuốc chạy về ,lây bệnh cho toàn bộ hệ thống tổ dưới lòng đất ,làm mất cân bằng sinh thái trong môi trường tổ (nhiệt độ trong tổ mối có tính ổn định rất cao ,nếu phá vỡ tính ổn định này thì tổ mối cũng sẽ bị tiêu diệt ) ,nhằm diệt trừ toàn bộ hệ thống tổ ở dưới lòng đất ,làm chết mối chúa (cá thể duy nhất có khả năng sinh sản) .

Bước 3 : Thu dọn hộp nhử mối

Sau khi phun thuốc diệt mối được khoảng 5 - 7 ngày ,tiến hành thu dọn hộp nhử mối và đem tiêu hủy .Nếu kiểm tra các khu vực đã được sử lý mà không thấy còn mối thì coi như tổ đã được tiêu diệt hoàn toàn . 

Mọi chi tiết xin liên hệ :

Trung tâm diệt mối và côn trùng Anh Tuấn 

Địa chỉ : Số 9 ngõ 181 Xuân Thủy - Cầu Giấy - Hà Nội

Điện thoại : 0979484855_0987380692

Website : dietmoianhtuan.com

Email : tranvankhang201981@gmail.com